Literatura spaño di Renasementu

E literatura spaño di Renasementu a surgi for di e relashonnan polítiko, militar, religioso i literario ku tabata eksisti entre Italia i Spaña for di mitar di siglo 15 i ku a hasi ku tabatin un interkambio kultural amplio entre e dos regionnan aki. E teritorio papal di dos ilustro di Valencia, Calixto III i Alejandro VI, a sirbi pa estrecha e relashonnan kultural entre Kastilia, Reino di Aragón i Roma. Na Italia a publiká òf tradusí e obranan literario spaño mas importante, manera Amadís de Gaula, La Celestina, Cárcel de Amor òf e komposishonnan poétiko di Jorge Manrique i Íñigo López di Mendoza, Markes di Santillana, i tambe kompilashon di produkshon popular manera villancicos i romansa di pasco. Meskos a sosodé na Spaña ku obranan italiano, manera Herusalèm liberá, di Torcuato Tasso.

Literatura di Spaña
Edat media
Renasementu
Baroko
Ilustrashon
Romantisismo
Realismo
Modernismo
Generashon di 98
Generashon di 27
Los cuatro libros de Amadís de Gaula, Zaragoza: Jorge Coci, 1508

E relashonnan spaño-italiano aki tabata hopi importante, ya ku nan a trese na e Peninsula e preokupashon i gustonan ku a hiba na e Renasementu spaño.

Vishon general

editá
 
Jorge Manrique.

Relashonnan polítiko, religioso, literario i militar entre Italia i Spaña for di e di dos mitar di siglo 15 a duna un interkambio kultural remarkabel entre e dos paisnan aki. Relashonnan spaño-italiano tabata hopi importante, ya ku nan a trese na e Peninsula Ibériko e efervessensia intelektual i e gustonan ku a presipitá e Renasementu spaño.

E Renasementu spaño a kuminsá ku e unifikashon di Spaña dor di e Rei Katóliko i a inkluí e reinadanan di Carlos 1 i Felipe 2. P'esei ta posibel pa distingui dos etapa:

  • Reinado di Carlos 1: ideanan nobo ta ser risibí i e Renasementu italiano ta ser imitá.
  • Reinado di Felipe 2: E Renasementu spaño ta sera su mes den su mes i su aspektonan religioso ta aksentá.

Den ideologia, e mentalidat di Renasementu ta karakterisá pa:

  • E ta stima e mundo greko-latino, den luz di kual ta buska un eskala nobo di balornan mas sekular pa e individuo.
  • Hende ta e punto fokal di universo (antroposentrismo), kapaz di domina mundo i krea su propio destino.
  • Razon ta bini promé ku sentimentu; balans, moderashon i harmonia ta prevalese.
  • E hòmber ideal nobo ta e kurtizano, kapas komo poeta i sòldá.
  • Un konsepto nobo di bunitesa ku ta idealisá e mundu di awendia (kontrastá ku shelu) no manera e ta, sino manera e mester ta den término di naturalesa, muhé i amor.