Polítika

studiamentu di gobièrnu i sistema di outoridat
 E artíkulo aki ta skirbí na ortografia di papiamentu. Lo ta apresiá si por mantené e artíkulo aki na estilo di papiamentu.

Polítika (for di griego antiguo πολιτικά ‘'asuntonan di e siudatnan'’) ta e konhuntu di aktividatnan ku ta relashoná ku tuma desishon, ehersé poder i manehá konflikto den grupo den un sosiedat. E ta enbolbí e manera den kua individuo i gruponan ta buska influensia riba desishon ku ta afektá komunidat, struktura sosial òf nashonal.

polítika
Supkategoria digroup behaviour, adversarial process, activity Editá
Studiá papolitical science, interaction science, political sociology, political history Editá
Historiapolitical history, music and politics Editá
Praktiká papolitiko, citizen, village chief, professional politician, Political fixer Editá
Sait Stack Exchangehttps://politics.stackexchange.com Editá
Lo kontrario dinon-politics Editá

Polítika ta ekspresá ora ku interesnan di grupo òf individuo ta kontradiktorio. Maneho di e konflikto aki — mediante negosiashon, kompromiso, of lucha pa poder — ta esensial pa e proseso polítiko. Un asuntu por wòrdu konsiderá polítiko ora e tin e kapasidat pa krea kambio den e distribushon di poder, status òf rekursonan.

E término "politisá" ta referí na e proseso den kua un tema esensial pero originalmente no-polítiko ta wòrdu transformá den un asuntu polítiko, provokando debate públiko òf intervenshon polítiko.

E estudio di polítika, gobièrnu i struktura di poder ta pertenesé na e campo di siensia polítiko. Un hende ku ta aktivo den polítika ta wòrdu yamá un polítiko.

Formanan di polítika

editá

Polítika por tuma diferente forma, dependé di e konteksto i nivel:

  • polítika nashonal ta relashoná ku gobernashon di un pais, eleccionnan, e sistema legislativo, i e desishonnan ku afektá tur ciudadano.
  • polítika lokal ta trata riba desishonnan tumá na nivel di komunidat, municipio of bario—por ehempel, planifikashon urbano of manejo di rekurso lokal.
  • polítika internashonal ta enbolbí relashonnan diplomátiko, tratadon i organisashonnan mundial manera e organisashon di Nashonnan Uni (ONU|).
  • polítika partidario ta basá riba ideología i organisashon di partidonan polítiko ku ta buska gana poder pa implementá nan vision di sosiedat.

Sistemanan polítiko

editá

E manera den kua polítika ta struktura por varia segun sistema di gobernashon:

  • Demokrasia: poder ta basá riba voto di pueblo, ku gobernantenan eligi.
  • Outokrasia: poder ta konsentrá den man di un lider úniko, manera un diktador.
  • Monarkia: poder ta heredá pa un famia real, ku por ta simbóliko òf aktivo.
  • Teokrasia: liderazgo polítiko ta wòrdu ehersé pa un lider spiritual òf religioso.

Desafionan moderno

editá

Den siglo bintiun, polítika ta enfrentá algun desafio serio:

  • Polarisashon polítiko ku ta dividi komunidatnan den grupo rigidamente opositor.
  • Desinformashon via retnan sosial, ku ta debilitá konfiansa den e sistema.
  • Korupshon, abuso di poder, i falta di transparensia, ku ta mina bon gobernashon.

Media ta hunga un rol vital den polítika moderno. Periodismo, retnan sosial i komunikashon digital ta influensiá opinion públiko, forma agenda polítiko, i ta sirbi komo un kontrol riba poder. Den un era di informashon rápido, desinformashon i manipulashon mediatiko tambe por afektá polítika di manera profundo.