Polítika

Polítika (for di griego antiguo πολιτικά ‘'asuntonan di e siudatnan'’) ta e konhuntu di aktividatnan ku ta relashoná ku tuma desishon, ehersé poder i manehá konflikto den grupo den un sosiedat. E ta enbolbí e manera den kua individuo i gruponan ta buska influensia riba desishon ku ta afektá komunidat, struktura sosial òf nashonal.
Supkategoria di | group behaviour, adversarial process, activity ![]() |
---|---|
Studiá pa | political science, interaction science, political sociology, political history ![]() |
Historia | political history, music and politics ![]() |
Praktiká pa | politiko, citizen, village chief, professional politician, Political fixer ![]() |
Sait Stack Exchange | https://politics.stackexchange.com ![]() |
Lo kontrario di | non-politics ![]() |
Polítika ta ekspresá ora ku interesnan di grupo òf individuo ta kontradiktorio. Maneho di e konflikto aki — mediante negosiashon, kompromiso, of lucha pa poder — ta esensial pa e proseso polítiko. Un asuntu por wòrdu konsiderá polítiko ora e tin e kapasidat pa krea kambio den e distribushon di poder, status òf rekursonan.
E término "politisá" ta referí na e proseso den kua un tema esensial pero originalmente no-polítiko ta wòrdu transformá den un asuntu polítiko, provokando debate públiko òf intervenshon polítiko.
E estudio di polítika, gobièrnu i struktura di poder ta pertenesé na e campo di siensia polítiko. Un hende ku ta aktivo den polítika ta wòrdu yamá un polítiko.
Formanan di polítika
editáPolítika por tuma diferente forma, dependé di e konteksto i nivel:
- polítika nashonal ta relashoná ku gobernashon di un pais, eleccionnan, e sistema legislativo, i e desishonnan ku afektá tur ciudadano.
- polítika lokal ta trata riba desishonnan tumá na nivel di komunidat, municipio of bario—por ehempel, planifikashon urbano of manejo di rekurso lokal.
- polítika internashonal ta enbolbí relashonnan diplomátiko, tratadon i organisashonnan mundial manera e organisashon di Nashonnan Uni (ONU|).
- polítika partidario ta basá riba ideología i organisashon di partidonan polítiko ku ta buska gana poder pa implementá nan vision di sosiedat.
Sistemanan polítiko
editáE manera den kua polítika ta struktura por varia segun sistema di gobernashon:
- Demokrasia: poder ta basá riba voto di pueblo, ku gobernantenan eligi.
- Outokrasia: poder ta konsentrá den man di un lider úniko, manera un diktador.
- Monarkia: poder ta heredá pa un famia real, ku por ta simbóliko òf aktivo.
- Teokrasia: liderazgo polítiko ta wòrdu ehersé pa un lider spiritual òf religioso.
Desafionan moderno
editáDen siglo bintiun, polítika ta enfrentá algun desafio serio:
- Polarisashon polítiko ku ta dividi komunidatnan den grupo rigidamente opositor.
- Desinformashon via retnan sosial, ku ta debilitá konfiansa den e sistema.
- Korupshon, abuso di poder, i falta di transparensia, ku ta mina bon gobernashon.
Media ta hunga un rol vital den polítika moderno. Periodismo, retnan sosial i komunikashon digital ta influensiá opinion públiko, forma agenda polítiko, i ta sirbi komo un kontrol riba poder. Den un era di informashon rápido, desinformashon i manipulashon mediatiko tambe por afektá polítika di manera profundo.