Yerba di lama

grupo di matanan di awa cu ta floria
E articulo aki ta uza ortografia di Papiamento. Lo aprecia si por mantene e articulo aki na estilo di Papiamento.

Yerba di lama ta e unico mata cu flor cu ta crece den awanan costal rond mundo. Ta existi mas o ménos 60 especie di yerba marino cu ta pertenece na kuater famia (Posidoniaceae, Zosteraceae, Hydrocharitaceae y Cymodoceaceae) y tur ta pertenece na e orden Alismatales. Yerba di lama a evolua for di matanan terestre cu a recoloniza e oceano entre 70 i 100 miyon aña pasa.

yerba di lama
Supkategoria diaquatic plant, grass, angiosperms Editá
Parti diseagrass meadow Editá
Takson superiorAlismatales Editá
Cymodocea nodosa na flor na Corsica.
E skema aki ta mustra con organismonan di lama a evolua pa tera, unda nan a diversifica den multiple sorto di mata terestre y despues e yerbanan di lama a migra bek pa lama.

Ecologia editá

Yerba di lama ta hunga un ròl importante den e ecosistemanan den cercania di costa di lama den tur continente cu excepcion di Antartica. E ta crece extensivamente riba veld o pradonan grandi bou awa, cu ta pertenece na e ecosistemanan mas diversifica y productivo di mundo. Nan ta fungi como deposito natural di carbon y como habitat y reserva natural di kuminda pa hopi bida marino. Por ehempel, e yerba di lama na Boneiro, yerba di caña (Thalassia testudinum), ta ser comi pa e tortuga di lama berde (Chelonia mydas).[1]

Taxonomia editá

Famia Imagen Genero Cantidad di especie
Zosteraceae E famia Zosteraceae, tambe conoci como famia di yerba di lama, ta ensera dos genero cu 14 especie marino. E ta wordo encontra den awanan na costa den climanan modera y subtropical. E diversidad mas grandi ta rond Korea y Hapon.
 
Phyllospadix 6
 
Zostera 16
Hydrocharitaceae E famia Hydrocharitaceae ta ensera e mata di awa, Elodea canadensis. E famia ta ensera matanan cu ta crece den awa dushi como den lama, aunke di e diesseis genero reconoci tin solamente tres cu ta biba den lama. Nan ta presente rond mundo den un gran diversidad di habitat, pero principalmente den zonanan tropical.
 
Enhalus 1
 
Halophila 19
 
Thalassia 2
Posidoniaceae E famia Posidoniaceae ta ensera un solo genero cu dos pa nuebe especie marino cu ta habita den awanan di Lama Mediteraneo y rond di e costa sur di Australia.
 
Posidonia 2-9
Cymodoceaceae E famia Cymodoceaceae, conoci tambe como yerba di baca di lama, ta ensera solamente especienan marino. Algun taxonomista no ta reconoce e famia aki.
 
Amphibolis 2
 
Cymodocea 4
 
Halodule 6
 
Syringodium 2
 
Thalassodendron 3
  • Nota: No mester confundi yerba di lama cu algae (ehempel: sargassum) o yerba terestre cu ta crece riba e playa.

Proteccion editá

E metodonan mas komun uza pa proteha y restaura pradonan marino ta inclui reduccion di nivelnan di nutriente, polucion y contaminacion; conscientisacion y conservacion pa medio di institui zonanan marino proteha y restauracion pa medio di transplante.

Na e estado di Florida, cual su awanan ta habita cu shete especie, e gobernador a decreta un "Seagrass Awareness Month" pa conscientisa di e necesidad pa proteha e veldnan marino.[2][3] Diferente area costal rond di e Islanan ABC ta zona proteha; entre otro bou di nomber di Bonaire National Marine Park desde 1999 y Parke Marino Aruba desde 2019. Aruba tambe ta duna proteccion a base di e ley Landsbesluit bescherming inheemse flora en fauna (AB 2017 no.48) na 5 sorto di yerba di lama: Halodule wrightii, Halophila baillonis, Halophila decipiens, Halophila engelmanni y Thalassia testudinum (yerba di caña).[4]

Anualmente ta celebra Dia Mundial di Yerba di Lama riba 1 di maart, dia cu ta dedica na conscientisa riba e importancia di yerba di lama y e necesidad pa conserva esaki. E Asamblea General di Nacionnan Uni a adopta mediante un resolucion na 2022 e dia special aki pa e hecho cu e ecosistemanan di yerba di lama tin un capacidad mayo pa captura carbon cu e ecosistemanan terestre.[5][6]

Wak tambe editá