Abolishon di sklabitut den Reino Hulandes

E artíkulo aki ta skirbí na papiamentu. Lo ta apresiá si por mantené e artíkulo aki na estilo di papiamentu.

E abolishon di sklabitut den Reino Hulandes a tuma lugá mei-mei di siglo 19. Dia promé di yanüari 1869 sklabitut a yega su fin formalmente na India hulandes (awor Indonesia). Ku e Ley di Emansipashon sklabitut e ta yega su fin dia promé di yüli 1863 na Sürnam i Kòrsou i Dependensianan (konstituí pa loke ta aktualmente e paisnan Aruba, Kòrsou, Sint Maarten i e entidatnan públiko Boneiru, Saba i Sint Eustatius).

Abolishon di sklabitut den Reino Hulandes
Faseta disklabitut Editá

Abolishon editá

Despues ku Rei Willem I di Hulanda a abolí trafikashon di katibu na 1815 e ta dura kasi sinkuenta aña pa sklabitut mes tambe keda abolí. Otro podernan kolonial a bai over na abolishon mas lihé: imperio britániko na 1833 i na reino franses na 1848. E liberashon di e katibunan na e parti franses di Sint Maarten no a keda sin konsekuensia pa Reino Hulandes. Pa evita ku katibunan ta hui di e parti hulandes pa e parti franses di e isla outoridatnan lokal ta akseptá pa e katibunan wòrdu trata igual na e katibunan liberá, sinembargo manteniendo huridikamente e status di katibu.[1]

Implementashon di leynan di prohibishon di sklabitut den Reino Hulandes a tuma lugá den etapa.

 
Komprobante di libertat pa un katibu na Kòrsou
 
Chèk pa 3200 florin di kompensashon pa un eks-doño di katibu na Sint Eustatius

Na India hulandes esaki a kuminsa na 1860 i tabata te 1910 ku esaki a keda konkluí den tur skina di e archipielago. Na Sürnam i Kòrsou i su Dependensianan sklabitut a wòrdu abolí mediante e Ley di Emansipashon desde promé di yüli i tabata usa e término emansipashon pa bedei e prohibishon di sklavitut.[2] Riba e fecha aki 35.000 katibu na Sürnam i 12.000 katibu riba e islanan hulandes den Karibe a haya nan libertat.[3] A organisá fiesta unda a presentá Rei Willem III di Hulanda komo e figura klave i esun ku a hasi bon obra pa e katibunan liberá.

Pa kompensa e pèrdida di propiedat gobièrnu hulandes a paga e doñonan un suma di 300 florin pa katibu na Sürnam. Pa katibu na Kòrsou esaki tabata 200 florin, mientras na India hulandes e kompensashon tabata entre 50 i 350 florin, dependiendo di e edat di e katibu. Doñonan di katibu tabata kobra e kompensashon aki dor di presentá un lista di personanan den nan poseshon, e asina yamá "borderel".[4] En total e kompensashon a suma kasi 12 mion florin, igual na mas of menos 10% di e gastonan di gobièrnu hulandes na 1863.[3]

Selebrashon di e abolishon editá

 
Arko di Triumfo na okashon di e selebrashon di 25 aña di emansipashon na Kòrsou

Na Sürnam ta selebra e abolishon di sklabitut ku e dia di fiesta anual Ketikoti. Tambe ta selebra Ketikoti bou di e afro-sürnameñonan bibá na Hulanda i e islanan hulandes karibense i bou di e afro-antianonan na Hulanda. Na Kòrsou, Sint Eustatius, Sint Maarten i Saba ta selebra e fecha di promé di yüli bou di e nòmber di "Dia di Emansipashon". Saba a selebr'e pa promé bes na 2021.[5] Desde 2022 e dia ta un dia di fiesta ofisial na Sint Eustatius.[6]

Kuminsando na 2023, 150 aña despues ku abolishon di sklabitut a keda efektivamente realisá, lo selebrá den henter Reino Hulandes un aña konmemorativo, kual ta kore di 1 di yüli 2023 te 1 di 1 di yüli 2024.[7]

Mira tambe editá