Diana Lebacs

eskritor di Kòrsou
E artíkulo aki ta skirbí na papiamentu. Lo ta apresiá si por mantené e artíkulo aki na estilo di papiamentu.

Diana Melinda Lebacs (n. 12 di sèptèmber 1947 na Willemstad - f. 11 di yüli 2022 na Kòrsou) tabata un poeta, eskritor, aktris, dosente, traduktor, kantante i kontadó di kuenta kurasoleño. Lebacs a hunga un papel importante den desaroyo di literatura hubenil i komedia di Antias Hulandes i tabata skirbi tantu na papiamentu komo na hulandes.[1] Na 1976 su di dos buki Nancho van Bonaire tabata e promé buki antiano ku den historia di e literatura hubenil hulandes a wòrdu premiá ku un ‘Stilus di Plata’ (Zilveren Griffel).[2]

Diana Lebacs
Pais di nashonalidatReino Hulandes Editá
Nòmber di nasementuDiana Melinda Lebacs Editá
Nòmber di dilantiDiana Editá
FamLebacs Editá
Fecha di nasementu12 sèptèmber 1947 Editá
Lugá di nasementuWillemstad Editá
Fecha di fayesimentu11 yüli 2022 Editá
Lugá di fayesimentuWillemstad Editá
KasáPacheco Domacassé Editá
Lenga maternoPapiamentu Editá
Dominio di idiomaHulandes, Papiamentu Editá
Okupashoneskritor, outor di buki di mucha, aktor Editá
A studia naUniversity of Curacao Editá
Floruit1976 Editá
DistinshonZilveren Griffel, Orden di Oranje-Nassau, Kabayero den Orden di Oranje-Nassau Editá
Wèpsait ofisialhttp://www.dianalebacs.com Editá

Biografia editá

Diana Lebacs a nase den e bario di Cher Asile (na Kòrsou), yu di Esther Amalia Doelwijt, originalmente di Sürnam i bibando na Kòrsou desde ku su 18 aña i Willem Mertjo Lebacs, hefe di duana i aktivo tambe komo karpinté i kòrtadó di palu. Su mayornan no por a komuniká ku otro den nan idioma nativo, pero nan tabata komprondé hulandes si i tabata papia esaki na kas. Banda di esaki, Diana tabata papia papiamentu ku su wela. Diana a bishitá e skol di fundeshi Philomena School. Despues el a bai e skol sekundario Maria Immaculata Lyceum (MIL). Diana a studia pa maestra di skol básiko i skol spesial. Ademas el a studia pa dosente di hulandes i papiamentu na Universidat di Antia (UNA).  Na aña 1967, Diana a kasa ku Pacheco Domacassé (1941-2022), dosente, outor, aktor i direktor di pelíkula. E pareha tin dos yu muhé i tres ñetu. Lebacs a bira viuda ménos di kuater luna promé ku su morto.

Dia 11 di yüli 2022 Lebacs, kende tabata sufri di kanser di pánkreas, ta fayesé na edat di 74 aña.[3][4][5]

Karera profeshonal editá

E obra literario di Diana Lebacs ta enserá no ménos ku 45 buki, pa lesadó di praktikamente tur edat. Entre 1960 pa 1967, ela kuminsá skirbi algun novela pa adolesente. Banda di esaki, e tabata a kanta den e banda ‘Teenage Shadows’ entre 1963 pa 1966. Na aña 1970, Diana a sigui un kurso di dos aña tokante di literatura di papiamentu. Di e forma akí, e tabata ke amplia su konosementu riba e desaroyo di papiamentu (lingua franca). Tabata su deseo pa publiká kuentanan pa muchanan ku ta biba na Antias Hulandes i alabes papia e idioma di e region akí.

 
Diana Lebacs ta risibí un buki ku firma serka e poeta i ganadó di premio Nobel, Derek Walcott (di Saint Lucia) na final di un 'masterclass' di Werkgroep Caraïbische Letteren. Esaki a tuma lugá dia 19 di mei 2008 na Amsterdam.

Diana Lebacs a hunga ròl grandi den desaroyo di literatura hubenil di Antias Hulandes. Na aña 1971, el a publiká su promé buki: ‘Sherry’. Despues di dos aña, a tradusí e buki akí na e idioma di e pais Finlandia. Su promé publikashonnan e mes tabata ilustrá. Na aña 1973, Diana a skirbi un obra teatral ku yama: ‘Buchi Wan pia fini’. E ta tokante di un krítika riba e sistema di edukashon oropeo i e ta kontené un interkambio bibu entre e aktornan i e públiko. Pacheco tabata direktor di e obra akí. Diana a sigui traha riba diferente proyekto durante di añanan ochenta i nobenta (1980 i 1990). Entre otro: publiká buki na hulandes i papiamentu, publiká buki edukativo pa muchanan di skol di fundeshi i desaroyá algun programa di televishon. Póstumo ta sali na 2022 e buki di mucha 'Pasenshi', un publikashon na kuater idioma.[6]

 
Grupo Ankrá na Otro ta den 'training' pa nan presentashon di obra teatral, spesialmente pa e proyekto 'Festival di Teatro' di aña 2021. E presentashon i filmashon a tuma lugá na Lanthùis Habaai.

Su karera komo aktris ela kuminsa den teater na 1966 ku Ondine, obra di Jean Giraudoux. Ela sigui pa aktua den un kantidat di obra di Pacheco Domacassé, manera Opus 1 (1970) i Tula (1971), dirigí pa e belgo Tone Brulin. Mas despues el a interpreta rolnan prinsipal den komedia, manera den E Mama Kalakuna (1973) i Een dag uit de dood van verdomde Lowietje (1980).[7] Ademas Diana a aktua den dos pelíkula lokal, kual ta: Famia Kibrá (1981) i Boka Sarantonio (1989). Banda di esaki, Diana a partisipá den diferente proyekto lokal. Por ehèmpel: benta di buki i diferente tayer. Na aña 1994, el a publiká su promé buki pa hende grandi, titulá: ‘De langste maand’. Tambe ta bon pa sa ku el a publiká su promé buki di poema, ‘Belumbe’, na aña 2014. Sra. Lebacs a risibí e oportunidat di asistí na ‘De Caraïbische Letterendag Junior’ komo invitado for di Kòrsou. Esaki tabata e festival di mas grandi pa outornan di Karibe ku ta skirbi bukinan hubenil. El a tuma lugá na Amsterdam den luna di òktober di aña 2017. Alabes el a partisipá den e proyekto ‘Siman di Ban Lesa’ pa tres aña konsekutivo. Na Universidat di Kòrsou Lebacs a duna lès di algun módulo i banda di esaki, tabata forma parti di e grupo di teatro ‘Ankrá na Otro’.

Premionan editá

Obra literario editá

Akibou por tuma nota di tur e obranan literario di sra. Lebacs:

  • Sherry, het begin van een begin (1971)
  • Nancho van Bonaire (1975, Zilveren Griffel)
  • Chinina-kome-Lubida (1976)
  • Ken-ken pia di wesu (1977)
  • Nancho matroos (1977)
  • Nancho niemand (1979)
  • Nancho kapitein (1982)
  • Suikerriet Rosy (1983)
  • De Spokenband (1985)
  • Het witte licht (1986)
  • Lichten boven Klein Bonaire (1990)
  • Robin en de reuze-robot (1992)
  • De langste maand (1994)
  • Caimins geheim (2002)
  • Fula fula (2005)
  • Waar is Olivier?/Unda Olivier ta?
  • Ubuntu (2010)
  • Belumbe/De waterlijn (2014) (poesia)
  • Duizend leugens bruidstaart (2017)
  • Grandesa di amistat (2018)
  • Dame van de avond en het berouw van Benaro (2022)
  • Pasenshi (2022)
 
Diana su kurso di papiamentu

Awor ta sigui algun kuenta ku Diana Lebacs a skirbi pa e proyekto 'Siman di Ban Lesa', ku a resultá den bukinan di Biblioteka Nashonal Kòrsou. E di kuater buki di e proyekto a keda dediká/honrá na Diana Lebacs.

  • Kuenta: E kartanan misterioso ~ Buki: Ban keiru i deskubrí Kòrsou (2019)
  • Kuenta: Chikitu, kòrá i milagroso ~ Buki: Kòrsou, un pasado riku (2020)
  • Kuenta: Di kon kas na Kòrsou tin diferente koló ~ Buki: Kòrsou, un pasado riku (2020)
  • Kuenta: Liesje ~ Buki: Kiko bo ke bira? Profeshon (2021)
 
Diana Lebacs na University of Curaçao

Literatura tokante Diana Lebacs editá

  • Jos Staal, 'Diana Lebacs.' Den: Lexicon jeugdliteratuur. Martinus Nijhoff, oktober 1985, pp. 1-4.
  • Marita de Sterck, 'Diana Lebacs.' Den: Schrijver gezocht. Lannoo; Van Holkema & Warendorf, 1988, pp. 215-216.
  • Wim Rutgers, 'Hoofdstuk 5. Diana Lebacs.' Den: Bon dia! Met wie schrijf ik?, 1988.
  • Ruth Koeiman, Lezen over Diana Lebacs. Nederlands Bibliotheek en Lectuur Centrum, Den Haag 1991.
  • Joke Linders, Jos Staal, Herman Tromp, Jacques Vos, 'Diana Lebacs.' Den: Het ABC van de jeugdliteratuur: in 250 schrijversportretten van Abkoude naar Zonderland. Martinus Nijhoff, 1995, pp. 304-305.
  • Mieke Oosthout, Schrijven vanuit de kracht van het volk: over de boeken van Diana Lebacs. 2002.
  • 'Diana Lebacs.' Den: Encyclopedie van de jeugdliteratuur. Fontein; Wolters-Noordhoff, 2004, p. 207.

Mira tambe editá

Link eksterno editá