Krisis di COVID-19 na Kòrsou

E krísis di COVID-19 na Kòrsou a inisiá ora e promé infekshon na pais Kòrsou a keda dokumentá dia 13 di mart 2020. E tabata trata di e kaso di un turista di 68 aña, prosedente di Hulanda.[1] E krísis ta parti di e pandemia ku a afektá paisnan rònt mundu.

Krisis di COVID-19 na Kòrsou
Parti diCOVID-19 pandemic in North America, COVID-19 pandemic by country and territory Editá
PaisKòrsou Editá
Lokalisá naKòrsou Editá
Koordinato geográfiko12°10′0″N 68°58′0″W Editá
Fecha inisial13 mart 2020 Editá
CausaCOVID-19 Editá
Organized response related to outbreak2020 Curaçao COVID-19 flight ban Editá
Map

Linea di tempo editá

Mart 2020 editá

13Promé minister, Eugene Rhuggenaath, ta anunsiá e promé kaso di coronavirus konfirmá na pais Kòrsou; esta un hòmber di 68 aña kende a yega for di Hulanda i tabata pasando fakansi na Kòrsou. E no a bin komo sorpresa ku e di dos kaso ta trata di e kasá di e promé kaso. For di e momento ei, tur hende ku tabatin kontakto ku e pareha a wòrdu sometí na un tèst. Mayoria di e kasonan a resultá negativo, sinembargo dos kaso a resultá inkonkluso i ta keda bou di opservashon.

 
Makèt di Curacao Medical Center

Basá riba e Landsverordening rampenbestrijding, promé minister Rhuggenaath ta proklamá un situashon di emergensia na Kòrsou.[2] Komo promé paso ta disidí di sera Hato pa tur tráfiko aéreo di Oropa for di dia 15 di mart 2020 te ku próksimo aviso.[1]

18 – E promé kaso diagnostiká ta fayesé na CMC.

19 – Entrante 30 di mart Kòrsou ta bai den lockdown. Tur hende mester keda kas, eksepto pa asuntu esensial. Ku eksepshon di botika, supermerkado, minimarket, toko, pòmp di gasolin i 'hardwarestores' te ku 19:00 'or, tur pakus ta prohibí di habri.

23 – Tin dos kaso mas di infekshon ku ta ainda bou di tratamentu.[3]

April 2020 editá

1 – No tabatin kaso nobo di infekshon.

2 – E total di kaso konfirmá ta 11. Di esaki 2 kaso ta hospitalisá, 5 kaso den isolashon na kas, 3 kaso a rekuperá i un kaso a fayesé. Minister di Hustisia, Quincy Girigorie, ta anunsiá ku kuminsando djabièrnè 3 di aprel tur hende por sali riba kaya máksimo dos bes pa siman i solamente pa asuntonan di urgensia. Desde 2 aprel e sistema "plachi di dia" a bai na vigor. Ta nifiká ku vehíkulo tin mag di kore solamente riba e dianan permití segun e lèter riba nan plachi di number. Riba djadumingu ningun tráfiko ta permití. Lo oumentá e kantidat di kòntròl di tráfiko.

3 – No tin kaso nobo ni kambio den e sifranan. A tèst 370 persona relashoná ku coronavirus, di kual 7 resultado ta pendiente. Tin 271 persona den karantena.

4 – Segun G&Gz e total di kaso konfirmá a keda 11. 5 kaso ta aktivo di kual 1 ta hospitalisá i 4 den isolashon na kas. Tin 5 kaso rekuperá i un kaso di morto. Ademas tin 1 kaso inkonkluso en espera di resultado di tèst.

6 – Epidemiólogo Izzy Gerstenbluth ta konfirmá 2 kaso mas pa un total di 13 kaso positivo. Fuera di e kantidat positivo, tin 1 kaso inkonklusivo, 7 aktivo, 5 rekuperá i 1 morto.[4]

8 – Ta haña 1 kaso aserka pa un total di 14 kaso positivo di coronavirus. E kantidat di persona rekuperá a oumentá di 5 pa un total di 7.

9 – Minister di Asuntonan di Reino, Raymond Knops, ta ofresé Kòrsou un fiansa di emergensia di 90 mion. Meskos ku Aruba e isla ta dependé grandemente di turismo i e entrada aki a kai afó kasi kompleto.[5]

 
Barku logístiko Karel Doorman den waf di Willemstad ku ekipo pa kontrolá e frontera marítimo

11 – Desde Hulanda ta manda ayudo médiko, entre otro 12 kama di kuido intensivo.[6] Ku esaki e kapasidat di kama di kuido intensivo ta oumentá na 50.[7]

13Zr.Ms Karel Doorman ta sali for di Den Helder pa duna asistensia ku orden públiko, kòntròl di frontera i fasilidatnan médiko.[8]

15 – Minister di Salubridat, Susanne Camelia-Römer, ta anunsiá ku lo amplia personal médiko, riba gastu di Hulanda, ku un total di 82 persona spesialisá den kuido intensivo for di Merka. Mas lo yega pa kuenta di Kòrsou 8 dòkter i 13 enfermero cubano.[9]

17 – Gobièrnu ta anunsiá un programa di sosten finansiero pa komersio, trahadó i hende sin trabou.[10]

18 - Ta raportá un kaso mas ku a rekuperá pa yega na 11.

20 – Izzy Gerstenbluth ta raportá ku e kandidat di kaso positivo, kaso rekuperá i kaso di morto ta sin kambio, esta 14, 11 i unu. Ainda tin dos kaso ku resultado "inkonkluso" i ku lo pasa tèst di nobo.[11] Minister di Desaroyo Ekonómiko, Giselle Mc William, ta anunsiá ku ta kuminsa suavisá e lockdown entrante 21 di aprel, permitiendo sierto negoshi di sektor privá pa habri bèk bou di kondishon ku ta sigui e reglanan di seguridat.[12]

23 – Riba gastu di Hulanda a yega Kòrsou for di Merka un grupo di 81 enfermero i profeshonalnan di kuido pa yuda ku e kasonan di coronavirus den CMC.[13] Tambe a manda pa Aruba un grupo di 21 enfermero. Dia 24 di aprel Hulanda ta tuma e desishon pa manda tur dos grupo bèk Merka, debí ku un persona di e grupo di Kòrsou a tèst positivo pa coronavirus.[14]

24 – Ta anunsiá ku tin awor tin 16 kaso positivo. Di e 2 kaso inkonkluso uno a bin bèk positivo, i un dòkter Merikano prome di barka pa Kòrsou a tèst positivo. Ta eksistí e posibilidat ku mas hende di e grupo di 81 profeshonal di kuido ta infektá.[15] Gobièrnu hulandes ta disidí, basá riba e nesesidat di gruponan den komunidat ku ta sufriendo debí na e krisis di COVID-19, pa duna 16.5 mion euro na ayudo humanitario na islanan Aruba, Kòrsou, Sint Maarten i e islanan BES. Lo repartí e ayudo entre e islanan segun nesesidat i esaki lo bai den forma di pakete di kuminda i otro nesesidatnan.[16]

27 – Premier Rhuggenaath ta anunsiá su desishon pa alargá e medidanan di toke de keda i plachi di dia pa dos siman mas, te ku 11 di mei. Segun epidemiólogo Izzy Gerstenbluth no por kita e shelter in place ainda, maske e kandidat di kasonan di corona a keda meskos.[17] Ta sigui ku e strategia di de-eskalá pokopoko. Hardwarenan por habri porta i tambe por bai tuma kuminda na trùk di pan i restorant te 8 'or di anochi.

28 – E kandidat di kasonan di corona a keda meskos, esta 16 kaso positivo, di kual tin unu na hospital, dos ta na kas pero bou di supervishon estrikto. Ademas tin 12 kaso rekuperá i un morto.[17] Mas o ménos 500 studiante di Kòrsou bibando na Hulanda a entrega petishon na gobièrnu di Hulanda i di Kòrsou pa wòrdu repatriá.[18]

29 – Minister di Tráfiko, Transporte i Planifikashon Urbano, Zita Jesus-Leito, ta anunsiá ku repatriashon no ta posibel promé ku 10 di mei. Tin 200 persona mas pegá na Merka, Hulanda, Colombia, Republika Dominikano, Venezuela i otro paisnan.[19]

Mei 2020 editá

4 – Ta permití desde awe pa sierto negoshi habri atrobe, bou di kondishonnan estrikto.[20]

5 – Promé minister Eugene Rhuggenaath ta anunsiá ku ta ‘habri bèk’ internamente e isla entrante djabièrnè, 8 di mei. Ta anulá e shelter-in-place i plachi di dia. Kompanianan por habri atrobe, miéntras pa restorant, trùk di pan (delivery i take away) agensia funeraria, supermerkadonan i hardware e reglanan aktual ta keda vigente. 'Toke de keda' ta keda vigente entre 09:00pm i 06:00am i no por tin mas ku 25 hende den grupo.[21][22]

6 – Solamente pa sierto persona, entre otro studiante kurasoleño den eksterior, ta suavisá entrante 8 di mei e prohibishon pa drenta e pais.[23]

12 - Den e programa ‘Samen een koninkrijk’ na televishon hulandes, Jandino Asporaat ta rekoudá mas di €1 mion pa pakete di kuminda pa esnan ku ta desampará na Kòrsou, Aruba i Sint Maarten.[24]

22 – E "toke de keda" ta suavisá pa entre 00:00 i 06:00 ora. Ta permití pa kome den restorant i snèk ku por keda habrí te 22:00, teniendo kuenta ku distansia sosial i higiena. Kasinonan por habri atrobe.[25]

23 - Izzy Gerstenbluth ta konfirmá e di 17 kaso di coronavirus, ku ta trata di un residente ku a repatriá i kende tabata den karantena kaba. Ainda tin den karantena 431 hende ku a bin di afó, miéntras dos persona na marina real i 12 persona di FOL ta wòrdu monitoriá konstantemente i ku ta raportá riba esaki. Tambe ta kontrolá tur dia e 191 persona abordo di e barko krusero, Coral Princess, ku desde 16 di mei ta mará na megapier Jackie Voges.[26][27]

25 - Den 48 ora ta bolbe presentá un kaso nobo di coronavirus COVID-19; ku esaki e total ta suma 18 kaso. Aki tambe ta trata di un yu di tera ku a repatriá resientemente i ku tabata den karantena. Mirando e menasa ora ku hende bin di afó e regla di karantena obligatorio ta keda mantení.[28]

Yüni 2020 editá

7 – Entrante promé di yüli ta habri frontera pa personanan prosedente di Hulanda, Belgika i Alemania, e islanan BES i Aruba i Sint Maarten. E promé luna e kandidat di turista ta wòrdu limitá na 10.000 persona.[29]

24 – Un grupo di empleado públiko i di Selikor ta marcha pa Fòrti pa papia ku promé minister Eugene Rhuggenaath komo protesta kontra e pakete di medida di ousteridat imponé pa Kòrsou haña fondo finansiero di Hulanda. Nan ta kontra pa entregá 12.5% di nan salario riba eksigensia di Hulanda. E demonstrashon ta desemboká den un rebelion unda riotcommando mester a intervení ku traangas. E manifestantenan a kousa basta destrukshon den sentro di siudat.[30] A arestá 48 persona i a instituí un 'lockdown' na Punda i Otrobanda. Mauricio Samba, komisario haltu polisial, ta entregá su retiro komo kuerpo di polis a faya pa protehá e edifisionan di gobièrnu.

Yüli 2020 editá

14 – Despues di algun siman tin kaso nobo di coronavirus konfirmá: e total ta awor 26 persona positivo i 24 persona rekuperá.

16 – Gobièrnu di Kòrsou ta pone su maneho pa ku entrada na e pais disponibel riba su wèpsait ofisial.

Gráfikonan editá

E promé ola editá

Kantidat di kasonan aktivo den kurso di tempu (mart - yüli 2020)

Febrüari 2021 editá

 
Ta preskribí desde novèmber 2020 e uso di tapaboka den pakus, transporte públiko i na entiero.

4 - A keda registrá un kaso nobo di e variante britániko di COVID-19. Ta trata di un residente di Kòrsou ku tabatin kontakto ku un persona ku tabata na Hulanda i ku a tèst positivo. E medidanan preventivo, entre otro e toke de keda entre 23.00 i 4.30 ora, a keda prolongá. Tambe a pone medidanan mas estrikto pa e biahamentu entre Kòrsou i Aruba despues ku a detektá e variante britániko na Aruba.[31]

16 - Tin 4 kaso positivo nobo; e kantidat di kasonan aktivo ta 62. Mediante video Rei Willem-Alexander a kombersá ku gobernador George-Wout tokante e último desaroyonan di e vírus riba e isla.[32]

Mart 2021 editá

7 - A registrá un subida di e kasonan di kontagio. Tin un total di 112 kaso aktivo i kuater pashènt interná den hospital di kual unu den intensive care. E último biaha ku a yega di surpasá 100 kaso aktivo tabata dia 23 di yanüari. Un 75% di e kasonan ta trata di e variante britaniko. A eskalá e medidanan: e toke de keda ta vigente di 22.00 pa 04.30 ora, restorant i otro establesimentunan mester sera 21.00 ora.[33]

E di dos ola editá

Kantidat di kasonan aktivo den kurso di tempu (ougùstùs 2020 - yanüari 2021)

E di tres ola editá

Kantidat di kasonan aktivo den kurso di tempu (febrüari - novèmber 2021)

E di kuater ola editá

Kantidat di kasonan aktivo den kurso di tempu (dezèmber 2021 - mart 2022)

Mira tambe editá

Link eksterno editá

Referensia editá

  1. 1.0 1.1 Prime Minister confirms Curaçao’s first case of COVID-19; closes airspace with Europe, Curaçao Chronicle, 13 mart 2020
  2. Noodwet in de maak, Antilliaans Dagblad, 19 aprel 2020
  3. Eerste corona-dode op Curaçao, Caribisch Netwerk, 18 mart 2020
  4. Corsou tin 2 caso extra pa 13 total positivo di coronavirus, NoticiaCla, 6 aprel 2020
  5. De Ware Tijd, Aruba en Curaçao niet blij met Nederlandse noodhulp, 12 aprel 2020
  6. Curaçao Chronicle, Medical equipment on the way to Curaçao, 11 aprel 2020
  7. Curaçao Chronicle, Minister of Health: Hospital has been preparing for possible breakout of coronavirus, 14 aprel 2020
  8. The Bonaire Information Site, Navy ship Zr Ms Karel Doorman to the Caribbean, 10 aprel 2020
  9. The Netherlands sends American healthcare personnel to Curaçao, Curacao Chronicle, 15 aprel 2020
  10. Curaçao.nu, Regering presenteert steunbedragen, 17 aprel 2020
  11. Geen nieuwe besmettingen, Dolfijnnu.com, 20 aprel 2020
  12. United News, Weer versoepeling van de lockdown regels op Curaçao, 21 april 2020
  13. 21 experto den cuido medico a yega pa yuda Aruba, Awemainta, 24 april 2020
  14. Wever: Hulanda lo manda personal medico bek pa Merca, NoticiaCla, 24 aprel 2020
  15. COVID 19 update: 16 confirmed cases; one health care worker with coronavirus arrived yesterday, Curaçao Chronicle, 24 aprel 2020
  16. Aruba ta haya parti di 16.5 miyon euro pa ayudo humanitario di Hulanda, NoticiaCla, 24 april 2020
  17. 17.0 17.1 Vigilante, Nos a keda ku 16 kaso pero no por kita toke de keda ainda, 28 aprel 2020
  18. Curaçaose studenten in Nederland willen terug, Dolfijn FM, 29 aprel 2020
  19. Residents cannot return until after May 10, Curaçao Chronicle, 1 mei 2020
  20. Prime Minister: "Working towards new normal", Curaçao Chronicle, 1 mei 2020
  21. Curaçao mag vanaf vrijdag weer de straat op Koninkrijk.nu, 6 mei 2020
  22. Short recap: Starting Friday Curaçao will largely open again, Curaçao Chronicle, 7 mei 2020
  23. Inreisverbod versoepeld, Antilliaans Dagblad, 6 mei 2020
  24. Two million guilders for food aid, Curaçao Chronicle, 12 mei 2020
  25. COVID 19 updates: More relaxation of corona measures, Curaçao Chronicle, 21 mei 2020
  26. COVID-19 Update: “Another confirmed COVID-19 infection”, Curaçao Chronicle, 23 mei 2020
  27. Coral Princess with prolonged layup in Curaçao, Curaçao Chronicle, 16 mei 2020
  28. Corsou cu 2 caso positivo importa di COVID-19 den dos dia, NOticiaCla, 25 mei 2020
  29. Heropstarten toerisme Curacao kan beginnen, Antilliaans Dagblad, 7 yüni 2020
  30. Protest Curaçao eindigt in rellen en plunderingen, avondklok ingesteld, Omroep NTR (25 yüni 2020)
  31. Britse variant op Curaçao, NOS (5 febrüari 2021)
  32. Koning spreekt met gouverneurs Aruba en Curaçao, Curacao.nu (16 febrüari 2021)
  33. Curaçao scherpt coronamaatregelen weer aan, Leeuwarder Courant (8 maart 2021)