Wikipedia

User:Caribiana/Sandbox/Kladblok

< User:Caribiana


Pedro Tirso Maria (Tirso) Sprockel (☆ 28 di yanüari 1916 na Kòrsou - † 23 di sèptèmber 2007 na Kòrsou) tabata un lingwista di Kòrsou i luchadó di resistensia na Hulanda durante di Segundo Guera Mundial.

Biografia editá

Tirso Sprockel a nasé dia 28 di yanüari 1916 na Kòrsou. E tabata yu di Isbelia Abbad i Jules Germaan Sprockel. E ta ruman di Cor Sprockel i sobrino di John Horris Sprockel, politiko. Na 1931, na edat di 15 aña, el a bai Hulanda pa sigui su estudio na Tilburg??. Na 1940 el a graduá pa mO-A ingles komo maestro na idioma ingles.[1] Sprockel a studia na Hulanda. Su kas a bira un lugá di skondí pa pilotonan hudiu i aliá. Entre otro, el a traha huntu ku dos studiante di Antillas: Boy Ecury i Delfincio Navarro. E kas tabata un eskala riba e ruta di huisio via Spaña pa Inglatera.

Na regreso na Curaçao, na 1945, Sprockel a bira dosente na Thomas College i tabata tambe estrechamente konektá ku diferente fundashon kaminda e ta tabata den un funshon di dirigente, manera Federatie Antilliaanse Jeugdzorg (FAJ), Stichting Don Bosco, de Katholieke Verkennerij Nederlandse Antillen en de Stichting Culturele Samenwerking (Sticusa).

Despues di a okupa varios funshon Sprockel a fungi komo inspector di Enseñansa i finalmente a keda nombra direktor di e Departamento di Enseñansa di Antias Hulandes.[1]

Sprockel tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber.


Papiamentu Despues di guera, Sprockel a traha komo linguista pa e rekonosementu i estudio di Papiamento. El a publiká hopi buki i ta kofundadó di e dikshonario Papiamentu online. E tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G. M. Dudar (Tilburg, 11 di ougùstùs 1913 - Curaçao, 20 di yüli 1997).

Trabou di hóbennan Na 1953 Sprockel a ko-fundá e Federashon di Cuido di Hubentut Antilliano i durante 35 aña el a okupá un funshon di direkshon. E federashon a enfoká riba e trabou di kas den e bario i partikularmente riba e padvinderij i explorashon.[1] 1] Tambe el a traha huntu ku su ruman muhé Aminta Da Costa Gomez-Sprockel pa hobennan ku discapacidat na Kòrsou. Na Kòrsou, na 1986, un sentro di formashon pa hóbennan ku retraso mental a wòrdu nombrá na su nòmber: e Sentro pa Formashon Laboral "Tirso Sprockel".

Valuashon Durante su bida Sprockel a risibí e siguiente honornan: kavaler den Orden di Hulandes Lion (1983), komander den Orden di St. Silvester[2] (1988) i e plata Vlaamse Gaai (1963),[3] e premio di mas haltu den e mundu di explorashon. Tambe Sprockel a wòrdu nombrá komo Doctor honoris causa na Universidat di Antia Hulandes pa su dedikashon na Papiamentu.

Literatuur editá

  • Tirso Sprockel - De groei en bloei van het Curaçaose onderwijs in de 20e eeuw, essay 1999

Externe link editá

  • Op zondag 6 oktober 1985 zal het sportveld van buurt- centrum Janwe, officieel worden omgedoopt in sportveld Tirso Sprockel. Het buurt- centrum wil op die wijze de heer Sprockel eren voor zijn jarenlange inzet voor metname de formatie van de Curacaose jeugd.

De heer Sprockel, die ruim dertig jaar op onderwijs- gebied actief was en ondermeer de functie vervulde van directeur van het departement van Onderwijs, alsmede van President Curator van de Universiteit van de Nederlandse Antillen, heeft zich volgens de leiding van het buurtcentrum Janwe altijd bijzonder ingezet voor de eugd op het eiland en bekleedde onderandere bestuurs- functies in sociale organisaties als de Verkenners, de Jeugd- centrale en de Federatie Antilliaanse Jeugdzorg. Reden waarom het buurtcentrum- bestuur de heer Sprockel. die momenteel als directeur van Cede Antiy as ten behoeve van particuliere instellingen bemiddelt terzake de financiering van sociaal- educatieve projecten, besloot op deze manier eer te bewijzen. Na afloop van een korte plechtigheid, zullen er die zondag om zeven uur savonds op het sportveld Tirso Sprockel basketball- en volleyball wedstrijden worden gehouden, die voor een ieder, met name jongeren, gratis toegankelijk zullen zijn.[1]

  • algemeen directeur van Sede Antia (Sentro pa Desaroyo di Antia) tot 1990
  • president college curatoren UNA - 1979
  • Commandeur in de Orde van St. Sylvester: hij was de eerste Curacaoenaar en de eerste Antilliaan die eze kerlijke erkenning kreeg in 1988.[2]

Te bewerken naar Papiaments:

Preparacion Bandera di Aruba editá

Dia 21 di januari 1976 gobierno insular e tempo ey, a institui un comision di Bandera, cu tabata tin como tarea conseha e Colegio Ehecutivo en cuanto e stipulamento di un bandera Arubano. E comision a consisti di Julio Maduro como presidente, Ronald Donk y Walter van Romondt como miembro y Epi Wever como secretario. Nan tabatin 6 siman pa completa e tarea, caminda un competencia di bandera a wordo anuncia unda comunidad Arubano a activa nan creatividad y yuda crea e bandera. Un total di 693 diseño a wordo presenta. Despues di a presenta su recomendacion na e Conseho Ehecutivo, riba dia 26 di februari 1976 a selecciona 3 diseño caminda Sarah Bollinger asesora pa Whitney Smith, un experto den diseño di bandera, a traha un diseño nobo pa Aruba. E comision a bolbe presenta e recomendacion, mas detaya aki, riba dia 8 di maart 1976, cual recomendacion a ser discuti den e reunion interno di e Conseho Legislativo, teni riba dia 8 di maart 1976;

A DICIDI:

Gabinete Mercelina editá

Partido PFP den un komunikado di prensa ta konfirmá ku porfin e proseso di formashon a yega den e etapa ku ta trahando e dekretonan pa nombra e 7 ministernan nobo huntu ku e minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag.

E kandidato pa promé minister enkargá ku Asuntunan General ta Luc Mercelina (URSM). Veronica Webster (URSM) ta kandidato pa minister di Salubridat Públiko, Desaroyo Sosial i Labor i Grisha Heyliger-Marten (DP) ta kandidato pa minister di Turismo, Asuntunan Ekonómiko i Telekomunikashon.

Marinka Gumbs (DP) ta kandidato pa bira minister di Finansa, Raeyhon Peterson (PFP) ta kandidato pa bira Minister di Bibienda Popular, Planifikashon Urbano i Medio Ambiente, Christophe Emmanuel (NOW) ta kandidato pa bira minister di Edukashon, Kultura, Hubentut i Deporte i Lyndon Lewis NOW) ku ta kandidato pa bira minister di Hustisia.

Patrice Gumbs (PFP) i Gracita Arrindell (URSM) ta kandidatonan pa minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag. Pa NOW Claudius Buncamper lo drenta parlamento pa remplasá Emmanuel, pa URSM Richinel Brug lo remplasá Mercelina i pa DP Viren Kotai lo remplasá Heyliger-Marten.

Un dam ta e baricada cu ta crusa un curpa di awa, cu e meta pa captura pisca, cambia e curso di awa of domina e awa, entre otro pa pa motibu di, por ehèmpel, inpolering, generashon di energia pa industria di mina, òf konstrukshon di kaminda. Damnan natural ta ser traha dor di algun bestia y damnan pa controla awa ta ser traha dor di hende.

Dam y lagonan ta wòrdu usá pa irigá tereno agrikultural, pa kontrolá e nivel di awa den riu, pa suministrá awa pa bebe i pa uso rekreashonal. Fuera di Europa, 20% di e damnan ta ser usa pa generashon di energia, denter di Europa esaki ta na 70%.[1] 1]

Een dam is een dwars door een water gelegen afsluiting, bedoeld om vissen te vangen, water te keren of te beheersen ten behoeve van bijvoorbeeld inpoldering, energieopwekking voor met name de mijnindustrie, of wegenaanleg. Natuurlijke dammen worden gebouwd door bevers en stuwdammen door mensen.

Un dam ta un muraya grandi òf barera ku ta blokia òf stòp e fluho di awa, formando un reservoir òf un lago.[ 1] Mayoria di baranka tin un sekshon yamá un spillway òf weir riba kua, òf dor di kua, awa ta kore, sea tin biaha òf semper. Generalmente, damnan ta sirbi pa retene awa. E dam di mas haltu na mundu ta e dam di Nurek di 300 meter halto na Tajikistan.

Template:Página Prinsipal Actual


Cuerpo Policial Arubano o Korps Politie Aruba (KPA) ta e organisacion encarga cu mantencion di leynan cu ta pertenece na e huridiccion di Aruba. E cuerpo ta opera bou di e autoridad di Minister di Husticia.

Historia editá

  • wak kladblok nl.wiki

Cu e status aparte di Aruba na 1986, e KPA a separa for di e Korps Politie van de Nederlandse Antillen (KPNA). KPNA a wordo estableci dia 1 di october 1949 pa e seis islanan di Antias Hulandes.

Riba 16 di augustus 1986 Aruba a separá i a sigui manera Korps Politiek Aruba. KPA a kuminsá riba 1 di yanüari 1986 ku un okupashon di 156 hòmber.[1] 1]

KPA a lanta despues cu e isla a bira autonomo na 1986. E ta e sucesor di e Cuerpo Policial di Antias Hulandes (Korps Politie Nederlandse Antillen), cu tabatin su sede na Willemstad, Corsou.


Het Korps Politie Aruba (KPA) of (Papiamento: Cuerpo Policial Aruba) is een wethandhavingsorganisatie behorende tot de jurisdictie van Aruba. Het korps opereert onder de bevoegdheid van de minister van Justitie en Immigratie.

Het Korps Politie Aruba (KPA) of (Papiamento: Cuerpo Policial Aruba) is een wethandhavingsorganisatie behorende tot de jurisdictie van Aruba. Het korps opereert onder de bevoegdheid van de minister van Justitie en Immigratie.

Politie De taak van de politie is ingevolge de Politieregeling (P.B. 1962 nr. 64): a. handhaving van de openbare orde en de bescherming van personen en goederen alsmede de brandbestrijding; b. de opsporing van strafbare feiten en het toezicht op de naleving van wettelijke voorschriften op welker overtreding straf is bedreigd; c. het verrichten van werkzaamheden ten behoeve van de veiligheid van het land, de inlichtingen- en vreemdelingendienst; d. het verricnten van andere werkzaamheden, welke haar in verband met de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven, worden opgedragen. De politie in de Nederlandse Antillen draagt de naam Korps Politie Nederlandse Antillen (K.P.N.A.) en staat in beginsel onder de bevelen van de minister van Justitie die zich daarbij bedient van de hoofdcommissaris van politie. Zijn hoofdkantoor is gevestigd in het Fort Amsterdam. Voor de taak als omschreven sub a staat de in de eilandgebieden dienstdoende politie onder de bevelen van de plaatselijke hoofden van politie: de gezaghebbers. De procureur-generaal is belast met de justitiële taak der politie in de Nederlandse Antillen.

Op Aruba en Curaçao hebben de gezaghebbers voor de dagelijkse leiding de beschikking over een commissaris. Op St. Maarten en Bonaire treedt een Inspecteur van Politie als brigadecommandant op; op Saba en St. Eustatius treedt een hoofdagent op als postcommandant. Zowel op Aruba als op Curaçao is sprake van specialisatie in afdelingen recherchedienst, verkeersdienst, vreemdelingendienst, kinder- en zedenpolitie en havenpolitie. Op Bonaire en St. Maarten zijn er minder volledige afdelingen terwijl op Saba en St. Eustatius kleine politie-eenheden tezamen de volledige politiedienst verrichten. Het politie-internaat te Rio Canario Curaçao heeft een capaciteit van 60 personen en huisvest de adspirant-agenten die hun opleiding volgen aan de politieopleidingsschool. Gedurende 1982 slaagden 43 adspiranten voor hun elementaire politieopleiding. Aan de Nederlandse Politie Akademie te Apeldoorn waren 5 politieambtenaren in opleiding voor politie-officier (Inspecteur). Naast deze opleiding worden vele specifieke vakcursussen gegeven aan het politiepersoneel. De huidige (eind 1982) sterkte van het K.P.N.A. bedraagt 1.086 man. Met de komst van de beroepsbrandweer is in de 1970er jaren op Curaçao, Aruba en Bonaire de brandbestrijding uit het takenpakket gelicht.

Lista di Korpschef editá

  • Roland W. Peterson (1986-1989)
  • Lucas E. Rasmijn (1990-1996)
  • Gerold Dompig (1995-2007) Assistant Commissioner[1]
  • Alwin R. Nectar (1997-2003)
  • Rolando F. Bernadina (2003-2006)
  • Peter de Witte (2006-2010)
  • Adolfo R. Richardson (2010- 2018)[2]
  • Andrew Hoo (2018-2020)
  • Vanessa Kock (2020-2021) (prome muhe den e funccion) het hele management team is nu vrouw.
  • Ramon Arnhem (2022-presente)


Parlamento di e teritorio Kòrsou, ofisialmente Staten van het gebiedsdeel Curaçao i abreviá Staten van Curaçao) tabata entre 1937 i 1949 e órgano representativo di e pueblo i konseho legislativo di e teritorio Kòrsou, konsistiendo di e seis isla Kòrsou, Aruba, Boneiru, Sint Maarten, Sint Eustatius i Saba. E órgano tabata konsistí di 10 miembro elegi i 5 miembro nombrá i tabata e susesor di e Konseho Kolonial i predesesor di Parlamento di Antias Hulandes.

Nomber editá

Ku e revishon di e konstitushon hulandes na 1922, e término 'kolonia' a keda eliminá fo'i konstitushon. No tabata te 23 di aprel 1936 ku keda kla ku e leinan pa adapta e organisashon estatal den e parti karibense di Reino Hulandes. Asina, e aña ei e nòmber Kòrsou i Dependensianan a wòrdu remplasá pa Teritorio di Kòrsou i riba 1 di aprel 1937 e Konseho Kolonial a bira e Parlamento di Kòrsou.

Konstelashon editá

Pa e konstelashon di e parlamento nobo a skohe un modelo kombiná, konsistiendo di 10 miembro elegí i 5 nombrá. 1] E miembronan elegi tabata ser elegí direktamente dor di e votadornan a base di e reglanan elektoral di Kòrsou di 1937. E miembronan nombrá tabata wòrdu nombrá dor di e Gobernador despues di a konsulta ku e Konseho Ehekutivo. Tambe e gobernador tabata nombra e presidente di parlamento. Algun nombramentu a wòrdu konsiderá komo nombramentu korektivo, pasobra e personanan tabata para na banda di e gobernantenan.

Repartishon di asiento editá

Pa promé biaha tambe a introdusí un repartishon pa isla di e asientonan di e miembronan elegi. Esaki a keda reparti den 6 asiento pa Kòrsou, 2 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i Islariba. Na 1946, despues di protesta di Aruba esaki a kambia den 5 asiento pa Korsou, 3 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i Islariba.

Elekshon editá

Bou di e sistema elektoral kombiná aki e tuma lugá tres elekshon: 20 di desember 1937, 17 di november 1941 (elektorado di 3897 persona) i 5 november 1945 (elektorado di 6251 persona).[12][13]

E parlamento a wordu konstitui komo lo siguiente:

 Miembro  Periodo parlamentario 1938-1942
 Repartishon  Nòmber  Partido  Remarke
Elegí Curacao Moises da Costa Gomez CKP
Ernesto Cecilio Martijn
Adolphe Desertine
J. Capriles lijst Capriles-Rustige
J. Rustige
Willy Maal lijst Jonckheer-
Suarez-Maal
Aruba Jacobo Arends Katholieke partij Aruba
Jean M. de Cuba
Bonaire John de Jongh CKP
Bovenwinden W.R. Plantz
Benoemd Curacao John Sprockel* benoemd statenvoorzitter
Isaac Capriles
Salomon Alfred Senior
Carel Nicolaas („Cai") Winkel*
Ph. Bichon van IJsselmonde* na 1940 remplasa pa F. Vromans.
  • ) oudlid Koloniale Raad


E articulo aki ta uza ortografia di Papiamento. Lo aprecia si por mantene e articulo aki na estilo di Papiamento.


Anouk Balentina
Born1 di december 1979
Occupation(s)hurista, activista y ambientalista

Anouk Balentina (☆n. 1 di december 1979 na Aruba) ta un hurista, activista di derecho humano i ambientalista Arubano.

Bida editá

Anouk Balentina a nase i lanta den bario di Parkietenbos.[1]

Desde un edad hoben ela cuminsa sigui di cerca e desaroyonan rond di e dump di Parkietenbos.[2] Na 2020 Balentina ta entama un caso sumario pa ordena pa para establecimento y testmento di e incinerator na Parkietenbos inmediatamente.[3] Balentina hunto cu 80 otro, a protesta contra e concepto di e permiso di molester pa por opera e incinerator na Parkietenbos. Sinembargo gobierno a dicidi di otorga e permiso aki dia 23 di december 2020


Avia Air ta un compania aereo di Aruba cu a opera entre .. y november 2003.

Avia Air tabata un aerolinea basá na Aruba. Avia Air a suspendé su servisio na novèmber 2003 i tabata trahando pa reestructurá su operashonnan bou di protekshon di bankrut. 1]

Historia editá

Avia Air a kuminsá operashon den zomer di 1994 inicialmente tres Cessna 402B ⁇ (P4-AVA te ku P4-AVC); e mesun aña a añadí un Embraer Bandeirante (P4-AVD). Pasobra Air Aruba a enfoca mas y mas riba buelonan pa Merka, algun ruta regional por a bira operá. A kuminsá ku servisionan di liña pa Curaçao, Bonaire i e siudatnan Venezolano di Maracaibo, Punto Fijo i Valencia. Na fin di 1995, a cumpra un di dos Bandeirante P4-AVE).[4] Na 13 di mart di 1996 e barku a kai banda di (Venezuela) e Cessna 402B P4-AVB na laman, cu a mata tur ocho persona den e auto. E tabata trata di un buelo di linea di Aruba pa Punto Fijo. E piloto a reporta na un otro avion di Avia Problema di aire ku e motor robes, i algun tempu despues cu un candela a kibra. For di investigashon a resulta cu e candela a causa e motor y un parti di a kibra e ala robes di e avion, despues cu e Nort di Las Piedras- Aeropuerto di Punto Fijo - a kai. Na komienso di 2003, un Short SD.360-200 a kumpra, pero e aparato aki no a wòrdu a drenta servisio. For di mei 2003 no tabatin sèn mas pa paga salario di e personal y operacionnan di vuelo a keda para. Poco despues e lease company Volvo Aero a pidi e motornan di e dos Bandeirantes y finalmente E departamento di impuesto a konfiská tur e produktonan. E Cessna tambe a keda destruí. aerodinámiko pa motibu di mantenshon atrasá. Con E shortenan a bira algun e vuelo di entrenamentu a tuma lugá despues di e grupo di invershon IMCA, propietario di Air Exel, a kumpra un participacion di 50% den Avia Air. Avia Air lo sigui como AviaExel. E falta di Avia Air a hasi un pèrmit di establesementu definitivo drecha bo kara. Na òktober 2003 e kompania a a declara su mes na faillite. Poco despues, e 'Short' a bira e doño a rekuperá; tur dos Bandeirantes a keda te ku e zomer di e aña aki riba e Aeropuerto di Oranjestad ta para y e Cessna 402 P4-AVA ainda ta presente aki.

Code data editá

  • IATA Code: 3R
  • ICAO Code: ARB
  • Callsign: Aviair

Flota editá

  • Short 360-200
  • Embraer EMB 110 Bandeirante

Wak tambe editá

NOTES

  • Avia Air a cuminsa na 1984 como compania di charter Avia Air Chapter cu tabata activo na Aruba i Corwou.
  • in augustus 1987 verscheen het Avia Air toestel met piloot Robby Anjie, 26 jr., ter hoogte van MAcoya, Venezuela. Een tweemotorig vliegtuig Cessna met kenteken N-5351- A van de particuliere chartermaatschappij van de heer Efi Tromp, Avia Air, wordt sinds vrijdagavond op de route van Punto Fjjo (Venezuela) naar de luchthaven van Aruba vermist.
  • directie/eignaaar? Efi Tromp.
  • HetvliegtuigiseenJetpropAerocommander, een snelle vliegtuig ingericht met de nodige luxe. Avia- Air hoopt met zijn nieuwe aanwinst de Curagaose zakenman nu een nog betere service te verlenen. Avia- Air die in 1980 bij ministriële beschikking toestemming kreeg om samen met twee andere luchttransportmaatschappijen commerciële passagiersvluchten uit te voeren, biedt rechtstreekse vluchten aan naar alle bestemmingen in het Caribisch gebied, Colombia, Venezuela en Suriname. Met dit nieuwe vliegtuig hoopt Avia- Air bij te kunnen dragen aan de economische ontwikkeling van Curagao,[5]
  • 1994: Avia Air van Efi Tromp is reeds enige tijd doende met plannen om commutervluchten tussen de eilanden te gaan vliegen.
  • Avia Air heeft vanaf woensdag een nieuw vliegtuig in bedrijf. Het is een EMB-110, van Braziliaanse makelij, dat 19 passagiers kan vervoeren. Het kan gecharterd worden voor vluchten Aruba - Curagao v.v. en Aruba - Bonaire v.v. Auia Air voert tweemaal daags vluchten uit tussen Aruba en Punto Fijo in Venezuela.[6]
  • Luchtvaartmaatschappij Avia Air die door de regering als nationale luchtvaartmaatschappij *s erkend, heeft plannen °ni met ingang van 1 december aanstaande naar vleugels uit te slaan. **er dag vertrekken twee yiuchten naar Punto Fijo (Venezuela), dirie naar en vier naar öonaire. Avia Air president Ciro Pieters. In 1986 is Avia Air begonnen als chartermaatschappij voor vluchten in de omgeving. In april van dit jaar kreeg Avia Air een vergunning om regelmatige vluchten uit te voeren. De maatschappij heeft vijf vliegtuigen: twee Embriers 110, elk met zestien stoelen en extra ruimte voor de koffers en twee Cessnas, elk met zeven stoelen.[7]
  • 1995: Het particuliere Avia Air heeft afgelopen vrijdag van minister. Glenbert Croes van Verkeer en Communicatie de vergunning ontvangen om geregelde vluchten uit te voeren. "Wij zijn nu ook een officiële luchtvaartmaatschappij die vluchten uit mag voeren op Bonaire, Curacao, Coro en Las Piedras", zo reageerde Avia Air-president Ciro Pieters vanmorgen desgevraagd. Ook werd vastgesteld dat de luchtvaartmaatschappijen van de twee landen (aruba-NA) elk een bepaald aantal vluchten kan uitvoeren. Dit zijn Aruba- Curacao met 35 vluchten per week, Aruba-Bonaire met 28 Avia Air, dat tot nu toe alleen chartervluchten verzorgde, begint binnen afzienbare tijd met de vluchten op Bonaire, Curacao en de twee Venezolaanse steden Coro en Las Piedras.
  • Avia Air kreeg op 28 april van de minister Glenbert Croes van Vervoer en Communicatie een vergunning om geregelde vluchten uit te voeren tussen Cura9ao, Bonaire, Coro, Las Piedras en thuisbasis Aruba. De voorbereidingen betreffen nu voornamelijk de vluchten tussen de ABC-eilanden.


Insel Air Aruba tabata un aerolinea y subsidiario di Insel Air, como tambe e aerolinea oficial nacional di Aruba.[1]


de.wiki:Insel Air Aruba tabata un aerolinea y subsidiario di Insel Air, como tambe e aerolinea oficial nacional di Aruba. [1]

Un investigashon ku a tuma lugá na yanüari 2017 dor di e Inspectie Leefomgeving en Transport di Reino Hulandes a evidensiá defectonan tantu den e kompania mayor Insel Air i Insel Air Aruba, komo tambe den e outoridatnan di aviashon di Kòrsou i Aruba. Komo resultado, un kantidat di avion di e dos kompanianan lo no por bula pa un tempu indeterminá. Insel Air i Insel Air Aruba despues a reduci nan destinashonnan di buelo, ku anteriormente tambe tabata inkluí destinashonnan den Merka i Sur Amerika, pa e islanan ABC i Sint Maarten.[2][3][4][5]

Insel Air Aruba a stop di opera na 2017 despues di cinco aña. [6]

Flota editá

For di maart 2017, Insel Air Aruba su flota tabata consisti di ocho avion, di cual ningun ta operacional.[6]

Wak tambe editá

Link externo editá


Aruba Flying Club tabata un asociacion di piloto amatur na Aruba??

Historia editá

AFC ta data di ananan 1940. Tabata haci uzo di aeropuerto de Vuyst na San nicolas den bario di juana morto. met hangar Na 1998 AFC a bira activo atrobe. AFC in 1950 statutair opgricht Vereniging Aruba Flying Club

In 1998 werd de Aruba Flying Club weer actief (welke vanaf de oorlogsjaren tot in de jaren 70 al had bestaan). Aanvankelijk werd gevlogen met de Cessna 172M P4-BON, in 1992 en 1993 aangevuld met Cessna 182P P4-GIN en sinds 1998 met een Amerikaans geregistreerde Cessna 172R, de N174AP.[1]

Eleccion di directiva di AFC

  • na 1956 e club tabatin 4 avioneta propio di cual e ultimo adkisicion tabata un stimson. Cu e avionetanan tabata bula y tene competencia y demostracionnan.[2]
  • Aanwijzing: Als leden van de Raad van Beheer van de Aruba Flying Club, de heren: P. A. de Vuyst; Commandant Onderzoekings en Bewakingsdienst op Aruba; H. A. Hessling, Ambtenaar belast met het domein beheer op Aruba
  • in 1950 de 100ste vliegbevet uitgereikt =- examens sportvliegr, instrument vlieger en instructur
  • De Aruba Flying | Club 'is een bloeiende vereniging. | Het maximum aantal leden dat toegelaten wordt bedraagt statutair vijftig en dat heeft men vrijwel voortdurend. Het aantal brevetten dat in de loop der jaren werd uitge- > reikt loopt in de honderden. De samenwerking tussen A.F.C. en overheid is voortreffelijk en het aantal deskundigen waarover men kan beschikken ruim voldoende. De vloot bestaat uit vier toestellen, waarbij dan nog drie komen, die particulier eigendom van enkele leden zijn. De minimum leeftijdsgrens voor het behalen van een brevet is zeventien jaar. Men moet zich hiertoe eerst aan een strenge medische keuring onderwerpen. Voorschrift i.; dat men een aandeel koopt van driehonderd gulden. Daarna hebben de meeste leerlingen ongeveer 12 uur lessen nodig om dan nog een 25 tot 30 uur solo te vliegen voor zij het brevet kunnen halen. De totale instruktieteksten

belopen dan ongeveer ƒ 500.—. Wie eenmaal het brevet heeft en de nodige proeven hoeft afgelegd mag zelf een vliegtuigje huren, eerst voor vluchten boven het eiland, daarna ook voor tochtjes naar buiten. Voor weekenden komen vooral Curaeao en Bonaire in aanmerking voor langere vakanties Venezuela en andere omliggende landen. Enkele leden, als de heren Riehardson en van der Voort maakten ook veel langer vakantievluchteri (om langs de Venezolaans kust, Trinidad en andere eilanden naar Sint Maarten.[3]

  • Voor velen is het vertrek van de heer Pieter A. de Vuyst ongemerkt voorbij gegaan. Gedurende de tweede wereldoorlog was hij verbindingsmarineofficier en gedurende die tijd begon hij met het plannen voor een particulier vliegvels, dat naar hem genoemd werd. Op 16 juli 1944 werd dit vliegveld geopend dooi de toenmalige Gezaghebber I. Wagemaker. Dat het vliegveld naar hem ge noemd werd, was op voordracht van Aruba Flying Club als waardering voor het vele werk dat hij voor deze club had gedaan. In oktober 1945 kwam de heer de Vuyst in dienst van de Lago en verliet deze op 1 juni j.l. 1956.[4]


https://kennisplatform.wikimedia.nl/artikelen/schrijven/hoe-vertaal-ik-een-artikel-uit-een-andere-taal-met-de-vertaaltool/ https://www.wikimedia.nl/wp-content/uploads/2021/06/Schrijven_voor_Wikipedia.pdf

  • Template:Página Prinsipal Actual --> rubrika "Aktual"" riba pagina principal
  • Template:Página Prinsipal Idioma dicho --> rebrika "Dicho"
  • Template:Página Prinsipal Articulo destaca


E articulo aki ta uza ortografia di Papiamento. Lo aprecia si por mantene e articulo aki na estilo di Papiamento.


Dr. Horacio E. Oduber Hospital (HOH) ta un hospital general di tamaño mediano na Aruba. E ta situa nortwest di e capital Oranjestad, den e zona di Eagle unda antes tabata lokalisa Arend Petroleum Maatschappij. E hospital, cu ta hiba e nomber di e medico Arubiano, Horacio Oduber, a cuminsá funciona cu 187 cama fin di aña 1976. El a wordo oficialmente inaugura dia 5 di mart 1977 den presencia di Wilhelm de Gaay Fortman, minister di Asuntonan Antiano di Hulanda.[1] Actualmente e hospital ta dispone di 320 cama y tin mas di 1000 persona emplea. E maneho ta den man di fundacion Stichting Ziekenverpleging Aruba.[2]

HOH ta afilia na Dutch Caribbean Hospital Alliance (DCHA), un organisacion cooperativo di hospitalnan den Caribe Hulandes.[3]

Historia editá

Horacio Eulogio Oduber (1862-1935) tabata e prome dokter Arubiano y tabatin su consultorio na cas den Wilhelminastraat.[4] E dokter tabata wordo paga solamente cu mercancia y tabata haña cuminda pa su cabay. Hopi hende a muri pa motibu di infeccion, virus o malesa desconoci na e momentu ey. Segun un estimacion, na 1910 tabatin mas o ménos 8.000 habitante riba e isla. Mayoria di nan tabata trahadonan di cunucu ku tabatin menos recurso financiero. Como cu no tabatin un hospital na e momentu ey, e dokter tabata trata e pashentnan na su cas.[4] E operacionnan necesario, incluyendo amputacionnan, tabata wordo ehecuta solamente dor di suministra hopi rum pa motibo di falta di anestesia.

Na 1920 e "San Pedro de Verona", a keda funda pa soeurnan catolico (Dominicanessen) na 1920.

 
Cas di dokter Horacio Oduber na Wilhelminastraat en frente di e kerki protestant (1907)
 
Entrada di San Pedro de Verona

Despues di apertura di e hospital nobo na 1977 a converti San Pedro hospital den un cas di cuido. Desde seramento di hospital di Lago na 1985 HOH a keda e unico hospital na Aruba pa un poblacion di alrededor 120.000 habitante.[5]

Na september 2014 a inicia un proyecto di renovacion y expansion di e hospital, uno di e proyectonan di construccion mas grandi den historia di Aruba. E proyecto ta ensera lantamento di un edificio nobo di seis piso separa di e edificio existente di cinco piso.[6] Esaki ta inclui un cas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio existente cu ta mehora privacidad y servicionan pa pashent den un ambiente moderno. Trabounan di e fase final di e proyecto a reanuda fin di 2023 despues cu un disputa entre partidonan a para e construccion na 2022.

Servicionan editá

Dr. Horacio E. Oduber Hospital ta conta cu 320 cama y mas di 1000 empleado cu ta atende mas di 16.000 pashent pa aña. E tin un plataforma pa helicopter pa ricibi pashent cu ta jega cu helicopter di polis o helicopter militar.

E hospital ta dispone di tur specialidad basico y algun super specialidad. E tin un departamento di emergencia (eerste hulp) cu ta trata mas o menos 55.000 pashent pa aña. Tin un centro di trauma nivel III disponibel, como tambe un departamento combina cu ta inclui cuido intensivo/cuido mediano/cuido coronario (curason) cu 12 cama, clinica di hemodialyse, tres departamento di psychiater, cinco sala di operacion, banco di sanger, clinica pa trata dolor, centro di oncologia pa tratamento durante dia (dagbehandeling), cuido di enfermo pa dia (dagverpleging), clinica pa trata herida, policlinica interno y externo, departamento pa parto, post di dokter di cas, departamento di fisioterapia y rehabilitacion, tres departamento pa investigacion di diagnostica, diferente laboratorio, botica di hospital, camber di caterisacion di curason, shete departamento pa cuido di enfermo, departamento di servicio pa maternidad, departamento pa mucha, camber di couveuse y diferente otro servicio facilitario.[7]

Fuera di residente i turista local HOH tambe ta ricibi regularmente pashent for di hospital mas chikito den e region, manera for di Bonaire y Isla Riba. Ora cu no tin cama den cuido intensivo of couveuse ta manda pashent for di Corsou pa Aruba.

Galeria editá

  •  
    Compleho di Horacio Oduber Hospital
  •  
    Entrada principal di e hospital
  •  
    Fachada di edificio B


Dr. Horacio E. Oduber Hospital (HOH) ta un hospital general di tamaño mediano na Aruba

E edificio di hospital ta situa na nordwest di e capital Oranjestad, unda cu antes tabata lokaliza Arend Petroleum Company na Eagle. E hospital aki di 187 cama ta recibi su prome uso na final di anja 1976. Dia 5 di maart 1977, a tuma luga e apertura oficial den presencia di e Ministro Hulandes De Gaay Fortman. Na september di 2014, a cuminsa cu e proyecto di expansion y renovacion di e hospital, uno di e proyecto di construccion mas grandi den historia di Aruba. Esaki ta inclui un kas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio. Esaki ta mehora privacidad y servicionan pa paciente den un ambiente moderno. Fase final di e proyecto aki lo sigui despues cu e problema entre parti a haci cu construccion a wordo para na 2022.

Horacio Oduber Hospital ta forma parti di Dutch Caribbean Hospital Alliance (DCHA) hunto cu otro hospitalnan den Caribe cu ta parti di Reino Hulandes. Aliansa y colaboracion ta inclui e laboratorio di pais di Curacao (ADC), streeklab Haarlem, University Medical Center Utrecht (UMCU), Erasmus Medical Center (EMC), Radboud University, Vrije Universiteit Amsterdam (VU), Maastricht University, Xavier University, Thomas Moore na Belgica y hospitalnan partner na Colombia.

Por lesa mas tocante e hospital na aña 2023 den e broshura di di 2da edicion yama NOS SEMPER T'EY.


E Konstitushon di Sint Maarten (na ingles: Constitution of Sint Maarten; hulandes: Staatsregeling van Curaçao) ta e areglo legal konstituyente di pais Sint Maarten, ku ta forma parti di Reino Hulandes. E ta e ley mas altu di Kòrsou i ta regla kon e pais ta organisá y ta wòrdu goberná. Eiden ta indiká e órganonan di gobernashon, nan tarea- i kompetensianan

Historia editá

E Regla di Estado di Sint Maarten a keda aprobá unánimamente pa e Konseho Insular dia 21 di yüli 2010.[1] 1]

E Regla di Estado di Sint Maarten a drenta na vigor dia 10 di òktober 2010, despues di e desmantelashon di Antillas Hulandes i e kreashon di e pais independiente Sint Maarten. E Regla di Estado ta subordona legalmente na e Constitucion di Reino Hulandes y e Statuut pa Reino Hulandes.

E konstitushon a drenta na vigor dia 10 di òktober 2010, ora ku Antias Hulandes a keda desmantelá.

Contenido = editá

E Regla di Estado di Sint Maarten tin e siguiente kapítulonan:

Tereno i unidat

  • Derecho Fundamental
  • Gobièrnu i e minister mandatario

E Estadonan

  • Konseho Konsultivo, Korte General di Kontroles, Ombudsman i koleganan di konseho permanente
  • Lejislashon i gobernashon
  • Hustisia, Ministerio Públiko i Polis

Disposishonnan final Finalmente, e reglanan di estado ta kontené un kantidat di artíkulonan adishonal.

E contenido di Constitucion ta como lo sigiuente:

  • Capitulo I - Derecho Fundamental
  • Capitulo II - Gobierno
  • Capitulo III - Parlamento
  • Capitulo IV - Conseho di Consulta, Camara di Control General y colegio permanente di conseho
  • Capitulo V - Legislacion y Gobernacion
  • Capitulo VI - Husticia y poder hudicial
  • Capitulo VII - Disposicion final


Category:Gobièrnu Category:Sint Maarten


Mira tambe editá


zie encyclopedia NA/CUR Raad van State di Reino Hulandes (papiamento: Conseho di Estado) ta un di e entidadnan consultativo mas halto den Reino Hulandes. , ancra den C di

The Council of State (Template:Lang-nl) is a constitutionally established advisory body in the Netherlands to the government and States General that officially consists of members of the royal family and Crown-appointed members generally having political, commercial, diplomatic or military experience. It was founded in 1531, making it one of the world's oldest still-functioning state organisations.[1]



[[:Category:]]


E artíkulo aki ta skirbí na papiamentu. Lo ta apresiá si por mantené e artíkulo aki na estilo di papiamentu.



Arte di Palabra editá

Departamento di Cultura Aruba (DCA) ta organisa e proyecto di “Arte di Palabra” (AdP) cu ta un competencia di conta cuenta y storia cortico, pa hoben di scol secundario y avansa. AdP Interinsular ta un competencia entre e ganadonan di Corsou, Boneiro y Aruba. DCA ta organisa AdP for di 2009, unda tur aña por mira e interes bou di nos hobennan, cu ta creciendo, pa nan participa.[1] Meta di e proyecto aki ta pa duna e hoben e oportunidad pa demostra nan creatividad literario; pa promove lesamento y skirbimento den nos idioma Papiamento; pa stimula publicacion di arte literario den Papiamento. Y tambe pa e hobennan di islanan A.B.C. tin un intercambio den nan cultura. E competencia di Arte di Palabra ta stimula e hobennan pa medio di nan poesia of cuenta cortico haci bon uzo di nos idioma Papiamento y enrikece nan conocemento di nos idioma. Cu e proyecto aki DCA ta traha hunto cu Fundacion Corector di Papiamento y scolnan avansa.


Warning: Default sort key "Wit, Jacob" overrides earlier default sort key "Sprockel, Tirso". Category:Hende Category:Antias Hulandes

EZ Air editá

Mester menshoná ku direktor di Medicair Rene Winkel ta alabes direktor di aerolínea EZ Air, pues e kontrato firmá ta ku Winkel i no e aerolínea EZ Air. Esaki ta importante pa menshoná mirando ku den komunidat tin e impreshon ku ta EZ Air ta sòru pa Ambulans Aéreo. “Nos tin kontrato ku e doño pues no e aerolínea mes. Awor a yega e momentu ku e kontrato a vense. Segun e proseso, tur interesado por entregá un petishon pa ehekutá e tarea di Ambulans Aéreo. Boneriano 29-11-2023 titel=Ken ta bai ehekuta air ambulans?|https://awemainta.com/boneriano/ Medicair tambe por bolbe entregá un petishon”, e ta splika. Sinembargo e no ta konfirmá ku vensementu di e kontrato a sosedé entrante yanüari 2024. Tambe e ta sigurá ku e situashon di niun forma ta opstakulisá servisio di Ambulans Aéreo. Mester menshoná ku ya pa algun luna tin spekulashon tokante e situashon aki. Dòkter Frans komo direktor di FM den un rueda di prensa anterior a konfirmá ku Ministerio na Hulanda ke pa ehekutá buelonan di Ambulans Aéreo ku avionnan registrá na Hulanda. Tur esaki por konsiderá komo opstákulo pa proveodornan lokal. BONERIANO a tuma kontakto ku Rene Winkel tokante e situashon aki i e ta splika ku e no ta deseá na amplia masha mirando ku FM ainda ta un kliente. “Echo sí ta ku FM algun tempu atras a saka un asina yamá ‘tender’ pa buska un operadó pa ambulans aéreo ku lo trese avionnan ku registrashon PH, esta di Hulanda. Es mas FM lo ta basta leu pa bira un operador di aerolínea. No ta eksistí Ambulans Aéreo, ta eksistí pèrmit pa ehekutá buelo ‘ airline operator certificate’ (AOC). Di aki ta haña un provishon riba e pèrmit pa Ambulans Aéreo pasombra ta buelo komersial i ku nan lo bula bou di e reglanan Europeo, EASA”, e ta splika. Winkel ta agregá ku nan tambe a lesa ku FM ke bin ku avion di Ambulans eléktriko, pero tambe mester bisa ku e teknologia aki no ta asina leu ainda. “No ta eksistí avion eléktriko ainda ku por bula e rutanan aki, i dado kaso ku bin ku avionnan asina mes, mester pasa den hinter un prosedura pa nan wòrdu sertifiká pa departamentonan konserní manera Curacao Civil Aviation Authority (CCAA) Y ILT holanda , Esei ta nifiká ku por dura añanan promé ku por bai usa avionnan eléktriko pa transporte di pashènt.” Importansia di Ambulans Aéreo Esaki ta un avion privá spesialmente adaptá pa duna sosten médiko na pashèntnan durante transporte. Un dòkter, paramediko òf ekipo di dòkternan altamente kualifiká lo biaha ku su pashènt pa atendé e pashènt te ora e yega e aeropuerto destiná i por transportá e pashènt na un manera sigur te su kas òf pa un hòspital den e pais. E Ambulans Aéreo lógikamente ta karga tur e ekipo i e remedinan nesesario durante e buelo.

Suggesties Gender Gap Challenge (nl.wiki): Esmee Winkel (11/1)- Philomena Wong - Grace Bareno? - Rina Penso - Deborah Jack (en.wiki)

Aanmaken:

Verbeteren/aanvullen:

Curaçao editá

  1. December 1, 1796: Johann Lauffer overthrows Jan Jacob Beaujon as governor.[1]

Historia di ATA editá

Den decada 20, economia di Aruba tabata conta cu un pilar economico dependiente di Refineria Lago. Despues di Guera Mundial II, despues cu turismo y biahe a cuminsa bira mas popular, a cuminsa mira e posibilidad pa explora e sector di turismo na Aruba. Cu establecimento di Aruba Tourist Commission, consistiendo di diferente comerciante local, a percura pa un plan pa expansion di infrastructura pa por acomoda e necesidad di e bishitante. Den cara di adversidad, Aruba a cambia su enfoke pa turismo, resultando den desaroyonan y proyectonan importante.

Na aña 1953 Aruba Tourist Commission a cambia di maneho y a sigui bou di nomber di Aruba Tourism Bureau. Aki ta caminda cu a conoce gran baluartenan den historia di e industria di turismo caminda cu Aruba por a conta cu un sector turistico evoluciona, caminda a percura pa reforsa economia local y fomenta intercambio cultural. Aruba Tourism Bureau a conta cu un temporada entre aña 1953 te cu 1985, danki na maneho di directornan Michael Kuiperi, sigui pa Odulio Bertrando ‘Beti’ Arends y finalmente Roderick ‘Rory’ Arends. Na aña 1985, Aruba Tourism Bureau a hiba un transformacion y a bira Aruba Tourism Authority, bou di guia di Remigio Wever, Jan van Nes y Myrna Jansen-Feliciano, kendenan a percura pa un maneho di turismo duradero durante temporada stabiel y durante temporada di desafio.[2]

  • Ronella Croes, CEO di ATA desde 2010?


Category:Musika

 
 E imparsialidat di e estilo di skirbi e artíkulo aki ta kuestionabel. Por fabor mira e diskushon riba e pagina di diskushon pa mas informashon.
E artikulo aki mester di mas referensia pa hasie mas verifikabel.
Porfabor juda hasi e artikulo miho dor di añadi fuentenan konfiabel.
Material sin referensia por wordu di challenge i kitá.
  E artikulo aki ta un komienso. Bo ta wordu invita pa klik riba editá fuente pa añadi bo konosementu na e artikulo aki.

Hooiberg editá

Na 1988 a embeyece Hooiberg pa convirtie esaki den un atraccion turistico: a renoba e trapi cu ta inclui 4 plataformanan na diferente nivel, por ehempel na 70 m i 110 m di haltura, pa descansa i saca potret, i a instala 50 luga di parkeo.[1] De regering heeft plannen om de Hooiberg aantrekkelijk te gaan maken en tot toeristenplek te ontwikkelen. Tijdens zyn recente bezoek is minister drs Jan de Koning ermee akkoord gegaan met goedkeuring van een bedrag van 305 duizend florin om dit project te kunnen uitvoeren. De Hooiberg zal een geheel nieuwe trap krijgen met handsteun en een plek om uit te rusten. Beneden komt een parkeerplaats voor ongeveer vijftig auto's, en een platform in de vorm van een klein park met lokalen voor de verkoop van frisdrank, eten en souvenirs. Op de trap op zeventig meter hoogte, komt een terras waar men kan uitrusten en door middel van een telescoop over Aruba kan kijken. Een tweede terras met telescoop volgt op 110 meter hoogte. Er volgen hierna nog twee terrassen voordat men het hoogste punt van de Hooiberg heeft bereikt. Het Hooiberg-project dossier is bijna klaar en verwacht wórdt, dat werkzaamheden aan de trap medio november dit jaar zullen beginnen. Het Hooibergproject is afkomstig van Planafdeling Bouwkunde architecten bureau, van Publieke Werken. Na 2022 a anunsia un proyecto pa renova e facilidadnan existente, embeyece e atraccion i agrega un mirador riba e top di e sero.

Na aña 2022 Ministro di Turismo Dangui Oduber a anuncia un projecto pa embeyesamento di Hooiberg.[1] Aruba Tourism Authority (ATA) y Tourism Product Enhancement Fond[sic] (TPEF) lo funda e projecto. E prome fase lo wordo funda pa TPEF y ta incera e renobacion di e trapinan y hutnan riba Hooiberg. ATA lo funda e segundo fase di e project caminda un punto di observacion lo ser construi na e punto mas halto di e sero dunando bishitantenan un bista di 360-grado di Aruba. Artistanan local lo provee un toque artistico cu obra di arte di mosaico.

Jay Bryant Haviser (21 di november 1955 na ... ) ta un arkeologo merikano.

NAME: Jay Bryant HAVISER Jr. BIRTHPLACE: Bartow, Florida, U.S.A. BIRTHDATE: November 21, 1955 MARITAL STATUS Re-married Nov. 27, 2008, to Ilene J. Rosalina (Curaçao) CHILDREN 2 children 2 step-children (all born on Curaçao) RESIDENCE: Opal Road #1, Pelican, St. Maarten, Dutch Caribbean. 

tel.1721-544-4154 / cell 1721-524-1155

OFFICE: SIMARC Archaeological Center, A.T. Illidge Road #117, Madame Estate, St.Maarten, Netherlands Caribbean tel./fax. 1-721-542-0201 E-mail: jhaviser@hotmail.com DUAL NATIONALITY: Netherlands / U.S.A.

Awards 1996 Cola Debrot Prize for Science (Curaçao/Netherlands Antilles) 2008 Ridder in de Order van Oranje-Nassau (Knighthood), decoration from Her Majesty Queen Beatrix of the Netherlands 2008 Lifetime Environmental Achievement Award (St. Maarten) IslandVision Fd 2009 Culture Time Person of the Year Award for 2008 (St. Maarten), PJD2 Radio 2013 Paul Harris Fellow Award, Rotary International, Mid-Isle Chapter St. Maarten

Madurodam is een Nederlandse miniatuurstad in Den Haag op een schaal van 1 op 25,[2] geopend op 2 juli 1952 aan het George Maduroplein. Dit toeristische attractiepark trekt jaarlijks circa 600.000 betalende bezoekers.[3] Het park beslaat een totaaloppervlak van 62.630 m². De gebouwde stad zelf meet 17.630 m². De miniatuurstad heeft veelal als inspiratie gediend voor de bouw van diverse attractieparken wereldwijd zoals Legoland Billund[4] en het Disneyland Park in Anaheim.[5]

Het is genoemd naar George Maduro, een Curaçaose student die zich tijdens de meidagen van 1940 als cavalerieofficier onderscheidde in de slag om de residentie, en in februari 1945 in concentratiekamp Dachau overleed; zijn ouders schonken het beginkapitaal voor het project, dat door de familie Maduro wordt beschouwd als monument voor hun enige zoon.[6]

Aloe editá

Aloe na Aruba, Bonaire y Sentebibu na Corsou y Boneiru.

Islanan ABC editá

Sintebibu heeft dikke, vlezige bladeren, sappig en veel slijn bevattend. Aloe werd op Aruba en Bonaire aangeplant in verband met betekenis in de farmaceutische industrie. [7]Aloe werd in 1836 door gezaghebber Baron van Rader op Curacao als gouvernementscultuur geintroduceerd. De plant is uitgesproken kalkminnend. De jonge uitlopers (siboys, semina) worden in de droge tijd uitgezet. Na 2-3 jaar kan men de dikke bladeren afsnijden en laten staan in lekbakken plaatsen waarna het sap in koperen ketels wordt ingedampt en verhard tot aloehars. De hars uit Aruba en Bonaire werd voornamelijk naar de Verenigde Staten uitgevoerd.

De aloeplant wordt al sinds midden 1800 op Aruba verbouwd. Het klimaat en de droge grond lenen zich bij uitstek voor de aloeteelt. De plant doet het hier heel goed: de Arubaanse aloe heeft een aloenegehalte van 22 %, terwijl het gehalte van de aloe in de rest van de wereld ten hoogste 15% bevat.[8] De grootste bloei van de aloe-cultuur maakte Aruba door onder gezaghebber Jan Helenus Ferguson (1866-1871). De weg door de aloevelden vanuit de stad werd dan ook naar hem genoemd. In de 19e eeuw werd ook een aloeplantage aangelegd in Socotoro; Socotoro is vermoedelijk vernoemd naar het eiland Sokotra of Socotora, destijds een Brits eiland in de Indische Oceaan voor de kust van Yemen. Dat eiland ligt op dezelfde lengtegraad als Aruba en daar wordt ook aloe verbouwd. De legende wil dat Alexander de Grote op aanraden van Aristoteles dit eiland veroverde voor de aloe die hij gebruikte om de wonden van zijn soldaten te genezen. Op de aloeplantage Mon Plaisir van de Fransman Louis Bazin verrees begin 1900 een voor die tijd moderne stoomkookinrichting. Aruba was in de 19e eeuw de grootste leverancier van aloehars, die voornamelijk werd gebruikt voor de productie van laxerende middelen. De aloehars werd naar het buitenland geexporteerd, voor het merendeel naar New York, maar ook naar Hamburg en naar Londen. De hars uit de Antillen (destijds `Curacaose` genoemd) was een van de beste ter wereld en duurder dan de andere soorten op de markt. Het aandeel van Aruba in de `Curacaose` export was ruim 90%. In de economie van de tijd voor de komst van de olie-industrie betekende de aloe een redelijke bron van inkomsten, vooral voor de kleine cunucero. In tijden van werkeloosheid (de droge tijd) was de aloteelt een goede bron van bestaan. Begin 1900 werd het eerste wetenschappelijk onderzoek op de aloeplant verricht. Daarbij werd de genezende werking van aloe op verbranding door zonnestraling en andere brandwonden onomstotelijk bevestigd. Door de komst van de olie-industrie veranderde er veel op de arbeidsmarkt op Aruba en raakte de aloeteelt wat op de achtergrond. Pas na de Tweede Wereldoorlog werd de aloecultuur weer hervat. In 1949 richtte Casey Eman de eerste aloefabriek van Aruba op, onder de naam Aruba Aloe Products Company. Destijds werden de aloesappen plaatselijk bewerkt tot aloene en verscheept naar de Verenigde Staten. De productie van Arubaanse aloe bedroeg in 1951 ongeveer 15.000 pond oftewel 30% van de totale wereldopbrengst. Na het indampen van het harssap in open koperen potten van ca. 200 liter was het aloe-product klaar voor export voor vooral de geneeskundige en cosmetische industrie in USA en Europa. Aloe-industrie op Aruba was toentertijd een vuil en zwaar lichamelijk werk met een schraal loon voor haar seizoen-arbeiders. Aruba werd een van de grootste aloeproducenten van de wereld wegens de goede kwaliteit aloe.[8]

Conoci na Aruba tabata e plantage di aloe di Mon Plaisir y Sividivi.

aloë-cultuur, die op Bonaire en Aruba veel voorkomt, maar waarvan op het eiland Curacao maar twee aanplantingen op eenigszins ruime schaal bestaan).

Rond 1850 werden er enkele aloe plantages op Aruba gesticht die tot 1868 door het gouvernement geexploiteerd werden. Hierna kwam de aloeteelt in particuliere handen.

Uzo editá

Ta come of bebe e blanco di aloe pa problema di artritis, diabetes, tosamento y ulcera na stoma. Tambe por hunta e blanco riba curpa y cuero pa kita dolor of trata un herida of kemadura. Tambe sa laba cabey cune. Algun gota di e zeta geel of juice di aloe mescla cu awa ta bon pa un purgashi di e curpa. Pa problema di cuero, manera carpata, of di digestion di animalnan domestico tambe ta uza e likido di aloe.[9] Bij het beschilderen van buitenmuren worden gesneden aleobladeren in de waterverf gedaan.


Warning: Default sort key "Wawoe, Gilbert" overrides earlier default sort key "Wit, Jacob". Category:Hende Category:Korsou

For di "https://pap.wikipedia.org/w/index.php?title=User:Caribiana/Sandbox/Kladblok&oldid=120407"