User:Caribiana/Sandbox/Kladblok

• bruheria - hefe di estado - contrabanda di hende - geneologia - gobierno - nepotismo - Nigel Maduro - Parlamento Oropeo - derechista (politika) - deficit democratico

---

E articulo aki ta uza ortografia di Papiamento. Lo aprecia si por mantene e articulo aki na estilo di Papiamento.

Contrabanda (Hulandes: smokkel; Ingles: smuggling) ta encera e transporte ilegal di mercancia atraves di e frontera. pa otro banda di frontera.

Contrabanda ta e trece ilegal di mercancia otro banda di frontera. Banda di esaki tin contrabanda di hende unda cu ta pasa hende pa otro banda di frontera ilegalmente.

Hopi bia esaki ta konserní un frontera entre dos pais, pero e por enserá tambe kontrabanda pa òf for di un edifisio òf sitio.

Kousanan di kontrabanda Kontrabanda ta bentahoso ora un produkto ta mas barata òf mas fásil pa optené den e pais eksportadó ku den e pais importadó.

en.wiki:Kontrabanda ta e transporte ilegal di ophetonan, supstansianan, informashon òf hende, manera for di un kas òf edifisionan, den un prizòn, òf atraves di un frontera internashonal, den violashon di leinan aplikabel òf otro regulashonnan. Mas ampliamente, sientífikonan sosial ta definí kontrabanda komo e moveshon propósito atraves di un frontera den kontravenshon ku e kuadronan legal relevante.

Tin vários motivashon pa hasi kontrabanda. Esakinan ta inkluí e partisipashon den komersio ilegal, manera den e komersio di droga, komersio di arma ilegal, prostitushon, tráfiko di hende, sekuestro, atrako, chop shop, imigrashon ilegal òf emigrashon ilegal, evashon di belasting, restrikshon di importashon, restrikshon di eksportashon, suministro di kontrabando na prizòn detenidonan, òf e ladronisia di e artíkulonan ku ta wòrdu kontrabanda.

it.wiki:E kontrabanda[1]E ta e tráfiko klandestino di merkansia entre diferente pais, pa asina suministrá e merkansia menshoná sin paga e impuesto ku un pais ta imponé riba nan, òf pa optené nan kaminda e pais ta prohibí nan òf kupo di komersio.

Kontrabanda ta ilegal den hopi sistema legal ya ku e ta kita rekursonan for di finansa públiko i ta introdusí un elemento di kompetensia inhustu pa ku komersio. E por representá tambe un peliger kaminda e opheto di kontrabanda ta kuminda òf otro produktonan ku no ta pasa dor di e kanalnan di importashon ofisial pa medio di kua nan idoneidat pa salú i seguridat por wòrdu sertifiká. Kontrali na e fenómeno di kontrabanda, ta establesé kontrolnan na frontera i tin leinan ku ta proveé ​​tantu sanshonnan atministrativo komo penal.

E merkansia ku ta wòrdu kontrabanda por ta, por ehèmpel, produktonan di konsumo (sigaria, alkohòl, paña), produktonan stratégiko (arma, materia prima, pestisida), droga (droga, opiáceo, kokaina, hashish), bestianan raro, obranan di arte, biennan arkeológiko di ladronisia òf ekskavashonnan ilegal.

Fuente, nota i/òf referensia

---

E welga general di Aruba di 1977 tabata un welga laboral general di un siman organisá pa polítiko i aktivista lokal Arubiano Betico Croes y MEP (partido di independensia di Aruba) di 11 di ougùstùs pa 18 di ougùstùs riba e isla di Aruba. E welga generalmente ta wordo considera como parti di Aruba su lucha politico pa autonomia y secesion politico for di Antias Hulandes, cu finalmente a ser logra na 1986 cu Aruba su Status Aparte.

E welga general a wordo organisa pa Betico Croes y MEP como contesta na Boy Rozendal di Partido Democratico di Corsou (opositor di hopi tempo di autonomia Arubano) instalando su coalicion pa dirigi e gobierno di Antias Hulandes (apesar cu ningun ex a wordo asigna pa crea un gabinete nobo di antemano) despues di a gana e elekshon di Antia Hulandes na 1977 sin konsultá MEP.[2] E wèlga tabata tambe komo kontesta riba e gobièrnu di Antia Hulandes ku a deklará e referèndem di independensia di Aruba di 1977 komo ilegal,[3] AVP di Aruba i PPD tambe a boikotiá e referèndem.

Riba 18 di ougùstùs, polis antidisturbio di Antias Hulandes a arestá numeroso lidernan sindikal i figuranan polítiko Arubano relaciona ku e wèlga, kabando esaki.[4] E welga general di Aruba di 1977 a habri caminda pa dialogo politico entre Aruba, Hulanda y Antias Hulandes pa loke ta e status di Aruba dentro di Reino Hulandes. Despues a conduci na seseshon polítiko di Aruba for di Antia Hulandes i a bira un pais separá, outónomo, konstituyente denter di Reino Hulandes.

• personal tabata di welga na Lago, mayoria supermercado, aeropuerto, telefoondienst, ALM vluchten stopgezet wegens ontbreking van verkeersleiding, stroomuitval, drooglegging geen verkoop alcohol
• De Independent oil workers Union of Aruba (lOWUA) heeft bij de Lago een staking uitgeroepen, niet vanwege een arbeidsgeschil met dit bedrijf waarmede men een cao heeft gesloten, maar omdat hun bestuursleden Hyacintho Geerman en Juan Yarzagaray werden aangehouden in verband met het pamflet van de gezamenlijke vakbonden.
• Betico Croes schortte de stakingsacties op, toen vakbondsleider Hyacintho Geerman voorlopig op vrije voeten werd gesteld. Het was voor hem een uitgekozen moment om zijn gezicht te redden op de dag dat een kort geding dreigde van de hotelassociatie tegen het eilandsbedrijf dat door de staking de levering van water en stroom gestopt had.

Fuente, nota i/òf referensia

Huelga na Aruba ta causa exodo di turista" debido atencion na e situacion na Aruba. E revista a skirbi cu den fin di siman, despues cu aeropuerto a habri atrobe, mas o menos 1500 turista a bandona e isla; cu Lago y mayoria supermercado a cera; y cu dos comercio lidernan di sindicato a wordo encarcela.

Protesta Betico contra detencion di e lidernan sindical Hyacintho Geerman, presidente di lOUWA y Juan Yarzagaray di e mesun sindicato aki, kendenan a wordo deteni relaciona cu e infame pamfleta contra e ministernan y miembronan di directiva di PPA.

Sr. Croes, den nomber di su partido, ta exigi libertad inmediato di e lidernan sindical aki pasobra, segun Sr. Croes, e derechonan humano mas fundamental a wordo comprometi. Sr. Croes a declara dos biaha cu el a exigi libertad di e dos lidernan sindical sin tardansa. E lidernan sindical di e diferente sindicatonan a reuni diaranson anochi den un reunion caminda a trece dilanti e plan pa marcha den un procesion for di San Nicolas caminda a tene e reunion te na warda di polis di Oranjestad. E sindicatonan a exigi libertad di e lidernan sindical prome cu nuebe or di diaranson anochi, sino nan kier declara un welga general.

Een en ander is een onderdeel van de algemene staking, waaraan de meeste vakbonden, behalve de Fesina en de onderwijzersbond Simar, deelnemen. Deze escalatie is het gevolg van de aanhouding van twee vakbondsleiders van de ÏOWUA in verband met de uitgifte van het pamflet namens de gezamenlijke vakbonden gisteren. De/.e vakbonden hebben gisteravond de eis gesteld dat de betrokkenen voor negen uur 's avonds zouden worden vrijgelaten. Ondanks de massale demonstratie gisteravond bij onder meer de politievvacht van Oranjestad was alles rustig. Ook vanmorgen was dit het geval. De staking heeft Aruba weer min of meer geisoleerd. omdat met het uitvallen van de stroom ook de telexverbindingen stil kwamen te liggen, terwijl er vandag geen ALM-v liegtuigen naar Aruba gaan.

Het onderzoek van de justitie naar de inhoud van het door de vakbonden gisteren uitgegeven pamflet, waarbij . ' het vermoeden bestond dat He inhoud van het pamflet een strafbaar feit opleverde heeft geleid tot de aanhouding van de voorzitter van de lOWUA Hyacintho Geerman en van het bestuurslid van dezelfde vakbond Juan Yarzagaray. Na het bekend worden van deze aanhoudingen kwamen de samenwerkende vakbonden in actie, pij de politie werd de eis gedeponeerd dat men de beide lOWUA mensen voor negen uur zou vrij - laten. Dit is niet gebeurd, omdat men meende dat er voldoende aanwijzingen waren om een verdere aanhouding te rechtvaardigen. Gisteravond begonnen de spanningen op Aruba te stijgen toen bekend werd dat MEPleider Betico Croes aan het einde van zijn toespraak op een publieke vergadering te Noord tegen het publiek zei dat hij niet rustig kon gaan slapen aangezien vakbondsleider Chinte Geerman van de lOWUA op de politiewacht opgesloten zat, evenals de verspreider van het pamflet van de vakbonden. Hierna deed Betico Croes een oproep aan de aanwezige menigte om naar de stad te gaan met hem om Geerman te bevrijden

---

SVGA

Dialuna dia 9 di december Stichting voor Verstand- elijk Gehandicapten Aruba (SVGA) a celebra 60 aña di existencia. Un tiki di nos historia Stichting voor Verstandelijk Gehandicapten Aruba a wordo lanta dia 9 di december 1964 dor dimeneerP.Harting,meneer A. de Vries y señora C. van den Berg. Nan a ripara cu tabata hopi necesario pa Aruba tin scol special, pasadianan pa mucha y adulto, centro pa train trabao y cas pa cuido 24/7 pa persona cu un discapacidad intelectual. Nan a traha un plan prome y a cuminsa busca fondonan. Na aña1973 a habri pasadia bibito pin. Scol dun’un man a habri na aña1976.Na aña1979 SVGA a habri un pasadia pa adulto na Brasil mainta y atardi den eedificiodiscoldun’unman. Desde aña 1982 tabatin un psi- cologo na SVGA, aña 1985 a cuminsa un sportleider y na aña1986 nos trahado social, cu te actualidad ta den servicio cerca pa nos, a cuminsa na SVGA. E grupo social pedagogico a forma y na aña1993 a amplia cu un logopedista y dos aña despues cu un di dos psicologo. Desde aña1985 e asina yama “di tres fase” a habri. Esey tabata encera cu Pasadia Bibito Pin a muda pa Piedra Plat 97A y na e mesun tereno a habri Pasadia Briyo di Solo pa adulto y Centro Man na Obra cu ta un centro pa train diferente trabao pa adulto. A habri tambe un gymzaal riba e tereno pa por duna atencion na movecion pa e clientenan. Na aña 1988 a realisa Cas Sjabururi unda adultonan vulnerabel por a cuminsa biba y haya cuido necesario mientras den dia ta bishita Pasadia Briyo di Solo o Centro Man na Obra. Na aña 2003 SVGA a habri dos apar- tamento riba e tereno di Cas Sjabururipahabitantenanmas independiente cuminsa train pa biba riba nan mes. Hunto cu FCCA a logra na aña 2008 pa habri e oportunidad pa algun persona bay biba cu guia riba nan mes den e bario di Jaburibari. Naaña2019apasaeguiadie habitantenan over pa Fundacion Biba Bou Guia. Na aña 2020 Cas Blenchi a habri den cuadro di e “Sociaal Crisis Plan Aruba”. Esaki ta duna oportunidad pa brinda un cas pa muchanan y hoben cu temporalmente no por ta cerca nan mayornan. Hunto cu Stichting Ambiente Feliz a habri na aña 2021 un Pasadia pa mucha cu discapacidad mul- tiple na Centro di Cuido na San Nicolas. Na e momento aki nos ta duna enseñansa, guia y/o cuido na mas o menos 250 cliente o alumno diariamente.

---

Shoco

De Arubaanse holenuil a laga den holen op de grond na bieden a topa cu cactusbegroeiing en droog bos. thumb|175px|links|Hol van de shoco nabij Alto Vista Als de shoco geen kuil nos finden, graaft ze self een kuil in zachhe grond. Pasobra un groot di e nivelnan di nivelnan di e subsorto aki ainda ta na fin, palabranan di e poblashon ta bini ku e beschrechtde gebied di Nationaal park Arikok a wòrdu konkluí.

E shoco ta un wezen di als bereigd sorteá den genia genétiko.

Tera Cora, e zona patras di campo di golf di Tierra del Sol, algun biaha tabata un zona di biodiversidad halto y tambe tabata un di e luga- nan di reproduccion mas im- portante pa Burrowing Owl (Athene cunicularia aruben- sis) localmente yama “Sho- co.”

Fuente, nota i/òf referensia

---

Eleccion Parlamento di Aruba 2024

Dia 6 di december 2024, eleccion pa Parlamento di Aruba lo tuma luga na Aruba.

Contexto

Dia .. di september 2024, Gabinete Wever-Croes II a entrega su retiro despues cu MEP a hala aden su confiansa den RAIZ, su partner di coalicion. E caida di gobierno tabata un nuebe luna prome cu e siguiente eleccion programa pa juni 2025. Riba petishon di e gabinete, gobernador di Aruba a disolve e parlamento y a convoca eleccionnan trempan.

Sistema electoral

E 21 asientonan den e Estadonan ta wòrdu eligi a traves di e sistema di representashon proporshonal. Pa partisipá na e elekshonnan, partidonan registrá na Konseho Elektoral mester entregá un lista di kandidato promé ku 7 di mei 2021.[3] E lista di kandidato mester wòrdu sostené despues pa 1% di e kantidat total di votadónan (587 firma) ku a depositá un voto bálido den e elekshonnan anterior, rondoná.[4] E firmamentu di e listanan por tuma lugá durante shete dia ku ta sigui e dia di entrega di e listanan, durante e asina yamá sosten di lista. E exigencia aki no ta conta pa partidonan cu a logra un of mas asiento den e ultimo eleccionnan. Automaticamente nan por participa den e proximo eleccionnan.

Conseho electoral

E Konseho Elektoral ta fungi komo e sentro di votashon prinsipal pa e elekshon di e Estadonan.[5] Durante e elekshonnan, e Konseho aki ta determiná e kurso di e susesonan i tambe ta kumpli ku un tarea di supervishon. Pa e propósito di e trabou di e Sentro di Votashon Prinsipal, e hefe di Registro Sivil i Registro di Poblashon ta wòrdu agregá na Konseho Elektoral komo miembro konsehero. Obligá pa tuma medida pa motibu di e krísis di corona, a hasi un kambio pa digitalisashon parsial di e prosesonan atministrativo di e lokalidat di votashon. Pa votadónan, esaki ta nifiká ku e tarheta di votashon tin un kódigo QR ku e datonan di votadó.[6] A ofrece un opcion digital pa entrega di lista di candidato, cual un partido so, esta RAIZ, a uza y a amplia e cantidad di urnanan electoral di 64 pa 70 pa asina maximalisa e cantidad di votador pa urna electoral na 1.050.

Partido participante

.. partido a entrega un lista di kandidato.[13] Den e buelta preliminar di sosten di lista, tur partido, cu excepcion di esnan cu representacion den parlamento, mester a recohe 587 firma di votadónan eligibel pa partisipá den e eleccion.[14] Den ... dia, tur .... partido a cumpli y a pone un rèkòrt nobo ku diesdos partido pa loke ta trata e kantidat di partisipantenan den elekshonnan pa e Parlamento di Aruba.[15]

Lijst	Partido	Lijsttrekker	Voto individual
			2021	2024
1	A21	Miguel Mansur	2.019
2	PPA	Otmar Oduber	-
3	MAS	Marisol Lopez-Tromp	4.191
4	UPP	Timp	-
5	MEP	Evelyn Wever-Croes	7.518
6	HTC	Gilbert Webb	154
7	LPR	Ryçond Santos do Nascimento
8	AVP	Mike Eman	6.668
9	PP	Michael Williams	304
10	CURPA	Eric Ras	202
11	RAIZ	Ursell Arends	1.939
12	RED	Ricardo Croes	1.184
13	Futuro	Gerlien Croes	-

Fuente, nota i/òf referensia

[[Category:]]

---

Nigel Maduro ta un activista ambiental y politico Arubano.

Nigel Maduro ta Caquetío Indígena di Aruba, un aktivista ambiental intersekshonal, un sientífiko di sostenibilidat, i un artista multidisiplinario. Nigel tin eksperensia trahando den e sektor ambiental sin fin di lucro (Greenpeace Aotearoa), e sektor di sostenibilidat korporativo, i asta tabata un planifikadó stratégiko di sostenibilidat pa un kunuku di agro-ekologia. E ta notoriamente conoci pa lanta un movecion socio-ambiental na Aruba dor di wordo deteni pa graffiti “No More Hotels” y “Land Back” tur rond di e isla. Desde e tempu ei el a organisá múltiple protesta disruptivo durante protokòlnan i diskursonan gubernamental. Nigel tin komo meta pa kambio sistemátiko den e industria di hotèl i turismo di Aruba, tur miéntras e ta yuda ku proyektonan di konsulta di desaroyo sostenibel i ta duna sosten i asistensia na movementunan di base.

Fuente, nota i/òf referensia

---

E articulo aki ta uza ortografia di Papiamento. Lo aprecia si por mantene e articulo aki na estilo di Papiamento.

Gobierno (for di griego: κυβερνέιν kybernéin, “pilota un barco”, tambe “dirigi” of “goberna”) ta un grupo di hende cu tin e poder pa goberna den un teritorio, segun su leynan administrativo. E teritorio aki por ta un pais, un estado of provincia denter di un pais, of un region. Tin hopi tipo di gobierno, entre otro gobierno democratico, gobierno parlamentario, gobierno presidencial, gobierno federal of gobierno unitario.

Un gobierno ta e pilar principal di un teritorio; e autoridad cu ta dirigi, controla y administra su institucionnan, cu ta consisti di e liderazgo politico general of ta eherce e poder ehecutivo di e teritorio. Den e sentido ey, e ta wordo compronde como un organo (cu por ehempel por ta consisti di un presidente of prome minister] y un cantidad variabel di minister, tambe conoci como "gabinete") na kua e constitucion of e norma fundamental di e teritorio ta atribui e funcion of poder ehecutivo, y cu ta eherce e poder politico riba un sociedad.

Den Caribe Hulandes, cada uno di e paisnan Aruba, Corsou y Sint Maarten tin un gobierno cu ta consisti di un gobernador como representante di e rey y un gabinete di minister encabesa pa un prome minister.

---

Nepotismo (< latin ‘nepos’, nietu; desendiente; primo) ta den un sentido mas amplio e faboresé, dor di outoridatnan òf kompanianan, di miembronan di famia òf amigunan, dor di nombra nan na posishonnan haltu òf dor di duna nan asignashonnan. Nepotismo tambe por tuma e forma di patronahe. Nepotismo òf kronismo ta un forma di korupshon.

nl.wiki:Nepotismo (< latin ‘nepos’, nietu; desendiente; primu) ta den un sentido mas amplio e faboresé, dor di outoridatnan òf kompanianan, di miembronan di famia òf amigunan, dor di nombra nan na posishonnan haltu òf dor di duna nan asignashonnan. Nepotismo tambe por tuma e forma di patronahe. Nepotismo òf kronismo ta un forma di korupshon. Den un sentido mas smal, e ta trata di faboresé parientenan, komo un forma di faboritismo. Un proverbio hulandes ku originalmente ta relashoná ku esaki ta bisa: “E bloed kruipt woer ‘t neet kin goon”, kier men ku nepotismo ta tuma lugá skondí (kruip of kröp) en bes di abiertamente (drechi). Sanger ta wòrdu usá einan komo un término bieu pa parentesko.

Efektonan Ta probabel ku kasi ningun organisashon ta liber di nepotismo. Ta tipikamente humano pa (kier) duna un bentaha òf nombramentu na un persona di mesun pensamentu, òf por lo ménos un hende ku un konosé. Esaki lo ta apliká mas fuerte si ta nesesario di koperashon a largu plaso. I niun hende lo ke nombra un hende boluntariamente òf otorgá un trabou si e ta odia e otro persona ei.

Sinembargo, nepotismo por bira indeseabel ora e tuma proporshonnan muchu grandi, ku otro palabra: ora un hende laga e laso di famia òf amistat pisa mas pisá ku e rekisitonan di kompetensia di e nombramentu òf asignashon. Esaki ta reflehá ora un hende ta wòrdu nombrá na un puesto òf risibí un nombramentu òf supsidio miéntras ku e no ta kumpli ku e rekisitonan, ta relativamente yòn òf sin eksperensia, òf ora e nombramentu aki ta na kosto di (inkluso) kandidatonan mihó kalifiká. Kualke krítika ta wòrdu ignorá òf ta kondusí na un kontesta fuerte di e organisashon.

Nepotismo por ta un forma di patronahe, kaminda e patron ta yuda e kliente den su karera. E servisio por ta resiproko tambe riba un base informal di ‘quid pro quo’: si bo laba mi lomba, lo mi laba esun di bo. Al fin i al kabo, un bono ta wòrdu kreá a base di kua e benefisiario por spera ku e benefisiario hasi algu a kambio. Por ehèmpel, A, kende su kompania di bion dòler ta un kliente di un firma di kontabilidat, por pone preshon riba e firma ei pa nombra B komo partner. E ora ei A lo spera ku B no ta hasi muchu alboroto tokante firmamentu di kuenta anual, asta si nan por ta dudoso.

Nepotismo eventualmente por kondusí na un redukshon di kalidat, pasobra e personanan nombrá no tin òf no tin sufisiente e kalidatnan rekerí pa e funshon. E efectonan negativo di esaki por wordo absorba te cierto grado door di empleadonan experencia, pero esaki tambe tin su limitenan y ta depende tambe di e boluntad di e personanan ey pa haci trabou pa cual nan no ta haya credito. E ta kondusí tambe na peliger moral, ora e persona sa ku tin un patron ku lo proteh’é di krítika di otronan. Hende sa ku nan por keda sinta di tur manera, loke na su turno por ta un insentivo pa sigui polítikanan mas riesgoso. E por kita tambe e insentivo pa hasi e trabou bon na promé lugá.

Finalmente, nepotismo por kondusí na pèrdida di konfiansa bou di e públiko òf empleadonan di un kompania, loke por kondusí na intrankilidat. Al fin i al kabo, esnan mihó kalifiká no ta mira nan esfuersonan rekompensá, de echo, otronan ta kaba ta mustra nan plumanan. Pa un empresa e por kondusí na un redukshon den e boluntat pa hasi un esfuerso i un èksodo di mihó trahadó i kliente, pa paisnan na un boluntat redusí pa obedesé gobièrnu òf paga belasting, i emigrashon di trahadónan kualifiká en partikular. A largu plaso, nepotismo por destruí un organisashon òf pais.

Formanan di nepotismo

En prinsipio, nepotismo por hunga un ròl den kualke bentaha, pero normalmente e ta konserní e siguiente situashonnan:

• Sita
• Suseshonnan
• Premionan di supsidio;
• Fiansa
• Promoshonnan (dentro di kompanianan i organisashonnan)
• Otorgashon di pedido, konseshon, pèrmit i kontrakt;
• Sera wowo pa erornan di un hende, soportá largu den sanshonnan atministrativo i penal;
• Sosten públiko òf sekreto durante elekshon.

Ta difísil pa imaginá nepotismo den posishonnan elekto, pero e por sosodé einan tambe (hopi bia indirektamente). Al fin i al kabo, elekshonnan por wòrdu manipulá dor di, por ehèmpel, indusí kandidatonan kontrali pa retirá, ekspresá públikamente sosten na un kandidato partikular, duna sosten finansiero na e kandidato òf influensiá medionan di komunikashon di manera ku nan ta ekspresá solamente puntonan di bista positivo tokante e kandidato. Den sierto paisnan, fraude di votashon direkto òf intimidashon di votadónan tambe ta posibel.

Nepotismo tambe ta posibel denter di organisashonnan privá. Por ehèmpel, un direktor (senior) por ke otorgá e nombramentu òf kontrato na un miembro di famia òf amigu, òf por wòrdu poné bou di preshon di pafó. E preshon ei hopi bia ta bini di un hende ku un medio di poder i por, por ehèmpel

---

---

Cinema na Aruba

(Oranjestad)—During the span of over 100 years, Aruba only saw five open air movie theatres. Now practically obsolete on the island, these theaters were once frequently visited by locals and migrants in the 20th century. The first open air theater was constructed in 1920 and was commissioned by Shon Eduard (Eddy) de Veer. This theater was located at the Hotel Colombia in Oranjestad, which is now where the Aruban census office is located. The theater was simple; it only consisted of a screen, and visitors had to bring their own chairs to enjoy the popular silent movies of the time.

American migrants who worked in the refinery and lived in the Lago Colony in Sero Colorado also had their piece of the pie with their Open air Theatre, which formed part of the Esso Club, also known as the Pan-Am Club. It was at this theater that “Talkies” were first streamed, movies with sound. This theater mostly streamed American blockbusters for the American expats, this way making sure that these migrant were not missing out on entertainment from their home land.

In the 1950’s and 60’s, Savaneta saw their own open air theater, located in front of the Marinier’s Kazerne (Marine Barracks). This theater was mostly visited by the neighboring marines, who didn’t have much entertainment other than movies at that time.

The last and most recent open air theater was constructed in the form of a drive-in theater. A popular American concept, the Drive Inn located in Balashi was a hot spot for teenagers, who had the habit of cramming all their friends in one car to go see the movies. For this phenomenon there was a separate price that you had to pay called the “car crash”. This theater closed around 2012, but was re-opened during the pandemic in July 2020, where movies were streamed on a gigantic screen set up in front of stacked containers. However, this nostalgic form of entertainment did not last very long as it was closed again only a year or two later. Nowadays you can still see the stacked containers when you drive near the bridge in Balashi.

---

Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten

Matrimonio di mesun sexo no ta wordo ehecuta na Aruba, Curaçao, of Sint Maarten, cu ta paisnan constituyente di Reino Hulandes. E islanan tabata obligá despues di vários sentensia di korte pa registrá kualke matrimonio (inkluso matrimonio di mesun sekso) registrá den Reino, pero esaki ta konsiderá prinsipalmente derechonan di residensia, i nan no mester duna matrimonionan di mesun sekso e mesun efekto hurídiko ku sekso opuesto matrimonionan.[1] Matrimonio den e teritorio Oropeo di Hulanda, meskos ku den e munisipionan Karibense di Boneiru, Sint Eustatius i Saba,[2] ta habrí pa kualke dos persona sin importá sekso.

Aruba a reconoce sociedadnan registra cu ta brinda casi tur e derechonan y beneficionan di matrimonio desde september 2021. E mesun luna ey, un corte mas abao na Curaçao a dicta cu stroba parehanan di mesun sexo di casa ta viola e disposicionnan di igualdad di Constitucion di Curaçao, pero a laga e desishon di si mester legalisá matrimonio di mesun sekso te na Parlamento di Curaçao.[3] Na december 2022, Corte Conhunto di Husticia di Aruba, Curaçao, Sint Maarten, y di Bonaire, Sint Eustatius y Saba a dicta cu e prohibicion di matrimonio di mesun sexo di Aruba y Curaçao tabata inconstitucional. E òrdu di korte tabata programá pa drenta na vigor dia 7 di mart 2023 si no a apela esaki na Korte Supremo di Hulanda; sinembargo e gobiernonan di tanto Curaçao como Aruba

---

Un estado di derecho ta Rechtsstaat (aleman: [ˈʁɛçt͡sˌʃtaːt] ⓘ; lit. “estado di lei”; “estado hurídiko”) ta un doktrina den pensamentu hurídiko continental di Europa, cu a origina den hurisprudencia Aleman. E por wòrdu tradusí na ingles komo “estado di lei”, alternativamente “estado hurídiko”, estado di lei, “estado di hustisia”, òf “estado basá riba hustisia i integridat”. E ta nifica cu tur hende ta someti na ley, specialmente gobiernonan.

Un Rechtsstaat ta un estado konstitushonal den kua e ehersisio di poder gubernamental ta limitá pa lei.[1] E ta estrechamente relashoná ku “konstitushonalismo” ku hopi bia ta mará na e konsepto Anglo-Merikano di estado di derecho, pero ta diferensiá di dje den enfatisá tambe loke ta hustu (p.e., un konsepto di korekto moral basá riba étika, rashonalidat, lei, lei natural, religion, òf igualdat). Pues e ta lo kontrario di Obrigkeitsstaat (aleman: [ˈoːbʁɪçkaɪ̯t͡sʃtaːt] ⓘ) òf Nichtrechtsstaat (un estado basá riba e uso arbitrario di poder),[2] i di Unrechtsstaat (un no-Rechtsstaat ku e kapasidat pa bira unu despues di un periodo di desaroyo históriko).[3]

Den un Rechtsstaat, e poder di estado ta limitá pa asina protehá siudadanonan di e ehersisio arbitrario di outoridat. E siudadanonan ta kompartí libertatnan sivil basá legalmente i por usa e kortenan. Den pensamentu hurídiko kontinental di Europa, e Rechtsstaat ta wòrdu kontrastá ku tantu e estado polisial komo e État légal.[4]

---

Polítika ta e manera cu e conflictonan di interes di grupo y individuonan ta wordo expresa den un socieda - generalmente a base di negociacionnan - na e varios nivel administrativo y sosial. Unda e liña di division ta core entre lo politico y lo etico y social ta un pregunta tocante cua tin hopi diferencia di opinion. Mayoria di erudito ta reconoce cu mester tin cierto potencial pa e uso di poder òf violensia pa un asuntu por wòrdu konsiderá polítiko — disidí un konflikto polítiko por lo general ta enserá un kambio di poder di un grupo òf persona pa otro.

Un otro definicion ta cu politica ta inclui e sèt di aktividanan relaciona cu tumamento di desicion di grupo of otro formanan di relacionnan di poder entre individuo, manera e distribucion di recursonan of status social.

Un hende ku ta ocupa un funcion of posicion den politica ta wordo yama un politico.

Politisacion ta komvertí un tema esencial; no-politico den un asunto politico pa asina provoca un discusion politico tocante di dje.

---

Den politica, oposicion, ta e wordo forma pa tur partido politico cu ta contra di e poder ehecutivo; e partidonan aki ta wordo yama partidonan di oposicion.

Den polítika, e oposishon ta wòrdu formá pa tur partido polítiko ku ta kontra di e poder ehekutivo; e partidonan aki ta wòrdu yamá e partidonan di oposishon.

E poder ehecutivo por, por ehèmpel, konsistí di e gobièrnu na nivel nashonal òf e konseho di alkalde i alkalde (Hulanda) òf e konseho di alkalde i alkalde (Bélgika) na nivel lokal.

Normalmente oposishon ta konsistí di tur partido ku no ta representá den poder ehekutivo. Sinembargo, esaki no ta semper e kaso; tin bia partidonan ku no ta goberná nan mes ta duna sosten tolerante. E lider di e partido mas grandi den oposishon ta wòrdu yamá e lider di oposishon.

Den hopi pais tambe ta komun pa miembronan di oposishon forma un gabinete di sombra. Paisnan asina ta inkluí Reino Uni, Canada, Australia i Bahamas. Hapon, Polonia, Irlanda i Fransia tambe tin un tipo di gabinete di sombra. Na Fransia e ta wòrdu yamá e gabinete fantôme (“gabinete fantasma”).

Den régimennan dictatorial, oposicion ta wòrdu mira komo ilegal i p’esei hopi biaha suprimí, miéntras ku den un democracia oposicion ta forma parti di e principio di gobernacion.

Fuente, nota i/òf referensia

---

Derechista (politica)

Derechista ta un designacion cu ta wordo uza pa caracterisa e direccion politico di partido politico, persona y organisacionnan. E nificacion duna na dje por varia di pais pa pais y por cambia cu tempo.

E terminonan robes, drechi o derechista, sentro-robes, sentro-drechi, etc. ta sugerí cu tur partido polítiko por wordo posiciona basta facilmente riba un spectro politico cu ta varia di extremo robes pa extremo drechi. Den practica, un clasificacion asina no por wordo haci simplemente a base di posicionnan, pasobra e nificacion di “robes” y “drechi” semper ta depende di e contexto di e partido of organisacion en cuestion. Tambe den seno di un partido of organisacion hopi biaha ta distingui entre movemientonan di “derecha” y “izquierda”. E puntanan di esaki ta wordo referí na dje como ala robes òf drechi.

Fuente, nota i/òf referensia

---

---

Un deficit democratico ta surgi ora organisashonnan òf institushonnan aparentemente demokrátiko en realidat no ta kumpli ku loke nan ta suponé di hasi pa (respeta) e prinsipionan di demokrasia.[1] Ehèmpelnan ta e presensia di drempelnan elektoral, mayoria spesial, un influensia grandi di gruponan di lobby, peso insufisiente di e bos di parlamento den desishonnan òf no sufisiente kuenta di e resultado di un referèndem i e falta di representashon proporshonal i asiento bashi. Asta e eksistensia di firma di nominashon inkonstitushonal pa partisipashon den elekshon.

Ta kere ku e konsepto di défisit demokrátiko a wòrdu usá pa promé biaha pa e Federalistanan Hóben Oropeo den nan Manifesto na 1977.[2]

Fuente, nota i/òf referensia

---

E deficit democratico di Reino Hulandes a keda definí dor di Konseho di Estado na 2001 como: “…e falta di representacion democratico completamente igual di e poblacion di Reino den tumamento di desicion na nivel di Reino”.

En general, ta papia di un défisit demokrátiko si organisashonnan òf institushonnan aparentemente demokrátiko (partikularmente gobièrnunan di paisnan) no ta kumpli ku e prinsipionan di un demokrasia parlamentario den e práktika di gobernashon.

Na 1997, Ernst Hirsch Ballin, e tempu ei miembro di Senado, a argumentá den Senado pa establesimentu di un Parlamento di Reino.[1] Su súplika a surgi for di e nesesidat di e paisnan di e tempu ei Aruba i Antia Hulandes pa kontrol demokrátiko riba asuntunan di Reino Hulandes.

E falta di igualdat (kompleto) di e kuater paisnan di Reino ta esensia kontrali na e prinsipio di igualdat ankrá den e derechonan fundamental di hopi demokrasia (moderno).

Un défisit den funshonamentu demokrátiko E paisnan Caribense dentro di Reino (Aruba, Curaçao y Sint Maarten) ta kere cu nan influencia riba asuntonan di Reino ta mucho limita, di manera cu nan posicionnan por wordo rechasa mucho facil.

Door cu no tin parlamento riba nivel di Reino, no tin un control parlamentario formal riba Conseho di Minister di Reino. No tin òf insufisiente input di representantenan den tumamentu di desishon na nivel di Reino, por ehèmpel den trahamentu di legislashon i den monitoreo di e desishonnan di Konseho di Minister di Reino.[2]

Na 2009, e frakshon di P.N.P, den seno di eks Estadonan di Antia Hulandes, a proponé pa lanta un korte konstitushonal. E Areglo di Cooperacion di Antiyas Hulandes y Aruba a ofrece e oportunidad pa esaki. Un otro opcion ta establecimento di un corte di arbitrahe, cu por haci un sentencia bon considera den disputanan huridico entre Reino y e paisnan y entre e paisnan mes. Di akuerdo ku e frakshon menshoná, e establesimentu di un órgano asina tambe lo kondusí na un solushon sostenibel pa e problema di e défisit demokrátiko denter di Reino, ku pa hopi tempu a wòrdu persepí komo urgente.[3]

Den su rapòrt “Skohe pa e Reino”, ku a keda publiká dia 11 di novèmber 2009, e Komishon di Défisit Demokrátiko ta proveé ​​un tratamentu ekstenso di puntonan di bista riba e défisit demokrátiko[4]. E komishon independiente aki a wòrdu pidi dor di Konsulta Parlamentario pa Relashonnan den Reino (POK) na yüni 2008 pa informá tokante e legitimidat demokrátiko di tumamentu di desishon den Reino.

E siguiente deficiencianan den funcionamento democratico ta wordo menciona den e rapport “Scoge pa Reino”:

E alcance di legislacion di Reino ta hopi limita. Tempu moderno ta pone eksigensianan nobo riba tumamentu di desishon demokrátiko. Aruba, Curaçao y Sint Maarten tin oportunidadnan limita pa influencia politica di gobierno. E influencia di Aruba, Curaçao y Sint Maarten riba formacion di legislacion nacional “ordinario” no ta wordo uza completamente. E desaroyo di legislashon di gobièrnu di konsenso no ta kla pa loke ta trata e konsekuensianan prosedimentu di e rekisito di konsenso. Na nivel di Reino tin mas espasio pa regulashonnan delegá ku ta wòrdu konsiderá deseabel dor di e legislador den e paisnan individual. Ciudadanonan di Aruba, Curaçao y Sint Maarten hopi biaha falta e derecho di voto pa e Estadonan General Hulandes. Posibel otro defisiensianan pa menshoná:

Ausencia di un Parlamento di Reino directamente eligi pa e residentenan di tur pais di Reino. Falta di informashon aksesibel (multilingual) (partikularmente ingles) tokante asuntunan di Reino / Reino, inkluyendo dokumentonan ofisial manera Statuut di Reino. Ousensia di Korte di Arbitrahe pa resolvé pleitunan hurídiko mutuo entre e paisnan di Reino (tambe pa loke ta trata e défisit demokrátiko).

Solushonnan posibel

Posibel solushonnan menshoná den e rapòrt “Skohe e Reino”:

• Hasi dokumentonan parlamentario i otro informashon relevante digitalmente aksesibel via bo propio wèpsait parlamentario.
• Pidi Conseho di Minister di Reino pa anualmente publica un documento di beleid strategico.

Intensifiká konsultanan interparlamentario. E parlamentonan di e paisnan Caribense den Reino mester haci miho uzo di e posibilidadnan existente di Statuut pa influencia legislacion nacional. E Estadonan di e paisnan Karibense di Reino kada un mester nombra un enlase permanente na e Estadonan General ku ta vigilá polítika i legislashon relevante pa parlamentonan nashonal. Regla e naturalesa y tema di legislacion di reino di consenso den un “accuerdo interinstitucional” pa interpreta e Statuut pa Reino Hulandes. Gobièrnu di Reino mester apliká e mesun normanan ora di emití medidanan atministrativo general independiente manera gobièrnu hulandes ta hasi pa medidanan atministrativo general independiente. Hulandesnan cu ta biba na Aruba, Curaçao y Sint Maarten di 18 aña bay ariba mester haya e derecho activo pa vota pa eleccion di Camara di Representante riba e mesun base cu tur otro Hulandes, ademas di e derecho pasivo.

Posibel otro solushonnan ku por wòrdu sugerí:

• Institushon di Parlamento di Reino ku un representashon representativo i supstansial di e paisnan di Reino Karibense.
• Publikashon multilingüe di produktonan hurídiko, en todo kaso ademas di e idioma hulandes, tambe den e idioma ingles en konekshon ku e uso di idioma di e poblashon karibense.
• Establesé un Korte Konstitushonal òf Korte di Arbitrahe pa resolvé disputa mutuo.

Fuente, nota i/òf referensia

---

• gabinete di minoria

---

Hefe di estado ta

---

• gabinete (politica)
• izquierdista
• pais
• eleccion

---

Genealogia ta un disciplina di historia ku ta trata ku investigashon di antepasadonan i e desendensia di un famia. E genealogia no mester ser konfundí ku e historia di famia.

en.wiki: Genealogia (for di griego antiguo γενεαλογία (genealogía) 'e kreashon di un pedigree') [1] ta e estudio di famianan, historia di famia, i e rastreo di nan linahe. Genealogonan ta usa entrevistanan oral, registro historico, analisis genetico, y otro registro pa obtene informacion tocante un famia y pa demostra relacion y pedigree di su miembronan. Hopi biaha e resultadonan ta wòrdu indiká den graf òf skirbí komo relato. E tereno di historia di famia ta mas amplio ku genealogia, i ta kubri no solamente linahe, pero tambe historia i biografia di famia i komunidat. 3]

en.wiki: Genealogy (from Ancient Greek γενεαλογία (genealogía) 'the making of a pedigree')[2] is the study of families, family history, and the tracing of their lineages. Genealogists use oral interviews, historical records, genetic analysis, and other records to obtain information about a family and to demonstrate kinship and pedigrees of its members. The results are often displayed in charts or written as narratives. The field of family history is broader than genealogy, and covers not just lineage but also family and community history and biography.[3]

---

Sala di debate plenario na Strasburgo

Parlamento Oropeo, tambien konosí komo Oropaparlamento o Europarlamento (antes Asamblea Parlamentario Oropeo of Asamblea Komún) ta e parlamento di Union Oropeo (EU). Siudadanonan di Union Oropeo ta eligí su miembronan cada cinco aña. Huntu ku e Konseho di Minister, e ta e poder legislativo di e institushonnan di Union Oropeo i ta reuní na dos lugá: Strasburgo i Brusela. E parlamento oropeo ta e úniko parlamento multinashonal na mundu ku ta wòrdu konstituí pa miembronan elegí a base di derechi universal di voto.

Miembro i elekshon

Parlamento Oropeo a wòrdu fundá na 1952; su kompetensianan a wòrdu ampliá varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan pa miembronan di parlamento (MEP); promé ku esei e miembronan tabata bini for di kada estado-miembro di Union Oropeo.

E parlamento tin 705 miembro, ku mester oumentá na 720 despues di e elekshonnan oropeo dia 6 di yüni 2024. E ta representa e di dos electorado democratico mas grandi na mundu (despues di Parlamento di India), ku un electorado di 375 mion votadó eligibel na 2009. Kada un di e 27 estado-miembro di EU tin un kantidat fiho di asiento parlamentario, ku ta dependé di e kantidat di habitante. Esaki ta varia for di 6 asiento pa Malta te na 96 pa Alemania. For di 1 di febrüari 2020 Hulanda tin derecho riba 29 di e 705 asiento i pa e termino 2024-2029 esaki lo oumenta pa 31 asiento.

Siudadanonan hulandes di Reino Hulandes, irespekto unda nan ta residensiá, tin derecho di voto pa parlamento oropeo; pa residentenan di Karibe Hulandes esaki a bai na vigor desde aña 2009.

E miembronan di parlamento oropeo ta wòrdu eligí kada sinko aña mediante elekshon general direkto i sekreto. Sinembargo, te ku 2019 e partisipashon a baha na kada turno di votashon, for di 65% na 1979 te cu 50% na 2009, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan. For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di parlamento oropeo.

Fuente, nota i/òf referensia

Category:Oropa Category:Politika

The Parliament is composed of 705 members (MEPs), due to rise to 720 after the June 2024 European elections. It represents the second-largest democratic electorate in the world (after the Parliament of India), with an electorate of 375 million eligible voters in 2009.[2][3][4]

en.wiki:E parlamento ta konstituí pa 720 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union.

Parlament Oropeo a wordu funda na 1952; su kompetensianan a wordu amplia varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan general direkto i sekreto ku ta tuma luga kada sinku ana, promé ku esei e miembronan di parlamento tabata bini for di kada pais. E parlamento ta konstituí pa 751 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union. Pasobra e MEPnan ta bin di diferente pais, nan ta papia diferente idioma (24 na 2013) den Parlamento. Nan tin un derecho protehá riba e promé idioma (multilingüismo), i Parlamento mester di hopi intérprete. Diferente di otro gruponan internacional di politico, MEP no ta sinta den grupo di pais, pero nan ta sinta banda di personanan ku ta komparti nan ideanan. E dos gruponan mas grandi ta e "Partido Popular Oropeo-Demokratanan Oropeo" i e "Partido di e Sosialistanan Oropeo". Pero e gruponan aki ta traha huntu pa yega na un akuerdo, p'esei nan no ta bringa pa traha un lei si e otro grupo no ta gusta dje. De parlementsleden organiseren zich in fracties i; op basis van een gemeenschappelijke politieke overtuiging en niet op basis van hun land van herkomst. Momenteel zijn er in het Europees Parlement zeven fracties en een aantal 'niet-ingeschreven' leden. De fracties komen voort uit meer dan honderd nationale politieke partijen.

E miembronan di Parlamento Europeo ta wordo eligi cada cinco aña via eleccion general. Sinembargo, te cu 2019 e participacion a baha na cada turno di votacion, for di 65% na 1979 te cu 43% na e eleccionnan di 2009. Durante e último elekshonnan Europeo di mei 2019 e partisipashon tabata di 50%, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan.[1] 2] For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di Parlamento.

Sinds 1 februari 2020 telt het parlement 705 zetels, als gevolg van de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. Alle 27 lidstaten hebben afhankelijk van het inwonersaantal een vast aantal zetels. Dit loopt uiteen van 6 zetels voor Malta tot 96 voor Duitsland.

Reino Hulandes

In de zittingsperiode van 2 juli 2019 tot en met 2024 waren 33 personen afgevaardigden van Nederland in het Europees Parlement. Nederland had aanvankelijk 26 zetels na de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019.

Karibe Hulandes

Dit wetsvoorstel breidt in de Kieswet het kiesrecht voor de leden van het Europees Parlement uit tot alle Nederlanders die op de Nederlandse Antillen en Aruba wonen. Aanleiding voor deze wijziging zijn uitspraken van de Raad van State (200404446/1b en 200404450/1b) en het Europese Hof van Justitie (C-300/04) waarin zij stellen dat er mag geen onderscheid mag zijn tussen Nederlanders buiten Europa die nu Europees kiesrecht hebben en Nederlanders in Aruba en de Antillen die dat nu niet hebben.

De regel dat Arubanen en Antillianen alleen kunnen stemmen voor het Europees Parlement als zij ooit tien jaar in Nederland hebben gewoond komt te vervallen.

Bij de verkiezingen van 2009 konden kiesgerechtigden in Aruba en de Nederlandse Antillen voor het eerst stemmen voor het Europees Parlement. Het aantal geregistreerde briefstemmers nam daardoor aanzienlijk toe, van 15.936 in 1994 en 14.501 in 1999 naar 39.601 in 2009.[23] De opkomst bedroeg onder de geregistreerde Arubanen en Antillianen 77%, aanzienlijk hoger dan de opkomst van 36,8% onder Nederlanders in Nederland.[24] Men bedenke daarbij echter wel dat het totaal aantal inwoners van Aruba en de Nederlandse Antillen in 2009 rond de 330.000 lag,[25] en dat dus maar een klein percentage de moeite heeft genomen zich te laten registreren als kiesgerechtigde.

Fuente, nota i/òf referensia

Category:Oropa Category:Politika

---

• Muhe
• Constitucion
• Globalisashon
• Progaganda
• Cancion

---

Pedro Tirso Maria (Tirso) Sprockel (☆ 28 di yanüari 1916 na Kòrsou - † 23 di sèptèmber 2007 na Kòrsou) tabata un lingwista di Kòrsou i luchadó di resistensia na Hulanda durante di Segundo Guera Mundial.

Biografia

Tirso Sprockel a nasé dia 28 di yanüari 1916 na Kòrsou. E tabata yu di Isbelia Abbad i Jules Germaan Sprockel. E ta ruman di Cor Sprockel i sobrino di John Horris Sprockel, ambos politiko. Na 1931, na edat di 15 aña, el a bai Hulanda pa sigui su estudio na Tilburg??. Na 1940 el a graduá pa MO-A ingles. E guera na Hulanda ta strob'é pa bolbe su isla natal; na 1942 e ta kasa ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg i ta kuminsa un famia. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber. Na Hulanda su kas a bira un lugá di skondí pa pilotonan hudiu i aliá. Entre otro, den sus aktividatnan di resistensia el a traha huntu ku dos studiante antiano: Boy Ecury i Delfincio Navarro. E kas tabata un eskala riba e ruta di huisio via Spaña pa Inglatera.

Na 1945 Sprockel ta regresa Korsou i ta bira dosente na Thomas College. Despues di a okupá varios funshon Sprockel a fungi komo inspector di Enseñansa i finalmente a keda nombra direktor di e Departamento di Enseñansa di Antias Hulandes.

E tabatin tambe lasonan estrecho ku diferente fundashon una e tabata forma parti i e direktiva; manera Federatie Antilliaanse Jeugdzorg (FAJ), Stichting Don Bosco, de Katholieke Verkennerij Nederlandse Antillen en de Stichting Culturele Samenwerking (Sticusa).

Sprockel tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber.

Papiamentu Despues di guera, Sprockel a traha komo linguista pa e rekonosementu i estudio di Papiamento. El a publiká hopi buki i ta kofundadó di e dikshonario Papiamentu online. E tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G. M. Dudar (Tilburg, 11 di ougùstùs 1913 - Curaçao, 20 di yüli 1997).

Trabou di hóbennan Na 1953 Sprockel a ko-fundá e Federashon di Cuido di Hubentut Antilliano i durante 35 aña el a okupá un funshon di direkshon. E federashon a enfoká riba e trabou di kas den e bario i partikularmente riba e padvinderij i explorashon.[1] 1] Tambe el a traha huntu ku su ruman muhé Aminta Da Costa Gomez-Sprockel pa hobennan ku discapacidat na Kòrsou. Na Kòrsou, na 1986, un sentro di formashon pa hóbennan ku retraso mental a wòrdu nombrá na su nòmber: e Sentro pa Formashon Laboral "Tirso Sprockel".

Honor

Durante su bida Sprockel a risibí varios kondekorashon: Kabayero den Orden di Leon Hulandes (1983), komander den Orden di St. Silvester[2] (1988) i e plata Vlaamse Gaai (1963),[3] e premio di mas haltu den e mundu di verkennerij. explorashon. Tambe Sprockel a wòrdu nombrá komo Doctor honoris causa na Universidat di Antia Hulandes pa su dedikashon na Papiamentu.

Literatuur

• Tirso Sprockel - De groei en bloei van het Curaçaose onderwijs in de 20e eeuw, essay 1999

Externe link

• Mede door Sprockel opgezette site over het Papiamentu

Fuente, nota i/òf referensia

Category:Hende Category:Kòrsou Category:Papiamentista

• Op zondag 6 oktober 1985 zal het sportveld van buurt- centrum Janwe, officieel worden omgedoopt in sportveld Tirso Sprockel. Het buurt- centrum wil op die wijze de heer Sprockel eren voor zijn jarenlange inzet voor metname de formatie van de Curacaose jeugd.

De heer Sprockel, die ruim dertig jaar op onderwijs- gebied actief was en ondermeer de functie vervulde van directeur van het departement van Onderwijs, alsmede van President Curator van de Universiteit van de Nederlandse Antillen, heeft zich volgens de leiding van het buurtcentrum Janwe altijd bijzonder ingezet voor de eugd op het eiland en bekleedde onderandere bestuurs- functies in sociale organisaties als de Verkenners, de Jeugd- centrale en de Federatie Antilliaanse Jeugdzorg. Reden waarom het buurtcentrum- bestuur de heer Sprockel. die momenteel als directeur van Cede Antiy as ten behoeve van particuliere instellingen bemiddelt terzake de financiering van sociaal- educatieve projecten, besloot op deze manier eer te bewijzen. Na afloop van een korte plechtigheid, zullen er die zondag om zeven uur savonds op het sportveld Tirso Sprockel basketball- en volleyball wedstrijden worden gehouden, die voor een ieder, met name jongeren, gratis toegankelijk zullen zijn.

• algemeen directeur van Sede Antia (Sentro pa Desaroyo di Antia) tot 1990
• president college curatoren UNA - 1979
• Commandeur in de Orde van St. Sylvester: hij was de eerste Curacaoenaar en de eerste Antilliaan die deze kerlijke erkenning kreeg in 1988.

---

Te bewerken naar Papiaments:

• Lijst van scholen op Aruba
• Lijst van politieke partijen op Aruba
• Lijst van politieke partijen in de Nederlandse Antillen
• Lijst van ministers van Economische Zaken van Aruba
• Lijst van Curaçaose ministers van Economische Ontwikkeling
• Lijst van ministers van Financiën van Aruba
• Lijst van ministers van Financiën van Sint Maarten
• Lijst van ministers van Justitie van Aruba
• Lijst van Curaçaose ministers van Justitie
• ABBA Amateur Baseball Bond Aruba (it)
• CBF Curacao Baseball Federation (it)

---

Preparacion Bandera di Aruba

Dia 21 di januari 1976 gobierno insular e tempo ey, a institui un comision di Bandera, cu tabata tin como tarea conseha e Colegio Ehecutivo en cuanto e stipulamento di un bandera Arubano. E comision a consisti di Julio Maduro como presidente, Ronald Donk y Walter van Romondt como miembro y Epi Wever como secretario. Nan tabatin 6 siman pa completa e tarea, caminda un competencia di bandera a wordo anuncia unda comunidad Arubano a activa nan creatividad y yuda crea e bandera. Un total di 693 diseño a wordo presenta. Despues di a presenta su recomendacion na e Conseho Ehecutivo, riba dia 26 di februari 1976 a selecciona 3 diseño caminda Sarah Bollinger asesora pa Whitney Smith, un experto den diseño di bandera, a traha un diseño nobo pa Aruba. E comision a bolbe presenta e recomendacion, mas detaya aki, riba dia 8 di maart 1976, cual recomendacion a ser discuti den e reunion interno di e Conseho Legislativo, teni riba dia 8 di maart 1976;

A DICIDI:

---

Gabinete Mercelina

Partido PFP den un komunikado di prensa ta konfirmá ku porfin e proseso di formashon a yega den e etapa ku ta trahando e dekretonan pa nombra e 7 ministernan nobo huntu ku e minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag.

E kandidato pa promé minister enkargá ku Asuntunan General ta Luc Mercelina (URSM). Veronica Webster (URSM) ta kandidato pa minister di Salubridat Públiko, Desaroyo Sosial i Labor i Grisha Heyliger-Marten (DP) ta kandidato pa minister di Turismo, Asuntunan Ekonómiko i Telekomunikashon.

Marinka Gumbs (DP) ta kandidato pa bira minister di Finansa, Raeyhon Peterson (PFP) ta kandidato pa bira Minister di Bibienda Popular, Planifikashon Urbano i Medio Ambiente, Christophe Emmanuel (NOW) ta kandidato pa bira minister di Edukashon, Kultura, Hubentut i Deporte i Lyndon Lewis NOW) ku ta kandidato pa bira minister di Hustisia.

Patrice Gumbs (PFP) i Gracita Arrindell (URSM) ta kandidatonan pa minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag. Pa NOW Claudius Buncamper lo drenta parlamento pa remplasá Emmanuel, pa URSM Richinel Brug lo remplasá Mercelina i pa DP Viren Kotai lo remplasá Heyliger-Marten.

---

Parlamento di e teritorio Kòrsou, ofisialmente Staten van het gebiedsdeel Curaçao i abreviá Staten van Curaçao) tabata entre 1937 i 1949 e órgano representativo di e pueblo i konseho legislativo di e teritorio Kòrsou, konsistiendo di e seis isla Kòrsou, Aruba, Boneiru, Sint Maarten, Sint Eustatius i Saba. E órgano tabata konsistí di 10 miembro elegi i 5 miembro nombrá i tabata e susesor di e Konseho Kolonial i predesesor di Parlamento di Antias Hulandes.

Nomber

Ku e revishon di e konstitushon hulandes na 1922, e término 'kolonia' a keda eliminá fo'i konstitushon. No tabata te 23 di aprel 1936 ku keda kla ku e leinan pa adapta e organisashon estatal den e parti karibense di Reino Hulandes. Asina, e aña ei e nòmber Kòrsou i Dependensianan a wòrdu remplasá pa Teritorio di Kòrsou i riba 1 di aprel 1937 e Konseho Kolonial a bira e Parlamento di Kòrsou.

Konstelashon

Pa e konstelashon di e parlamento nobo a skohe un modelo kombiná, konsistiendo di 10 miembro elegí i 5 nombrá. 1] E miembronan elegi tabata ser elegí direktamente dor di e votadornan a base di e reglanan elektoral di Kòrsou di 1937. E miembronan nombrá tabata wòrdu nombrá dor di e Gobernador despues di a konsulta ku e Konseho Ehekutivo. Tambe e gobernador tabata nombra e presidente di parlamento. Algun nombramentu a wòrdu konsiderá komo nombramentu korektivo, pasobra e personanan tabata para na banda di e gobernantenan.

Repartishon di asiento

Pa promé biaha tambe a introdusí un repartishon pa isla di e asientonan di e miembronan elegi. Esaki a keda reparti den 6 asiento pa Kòrsou, 2 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i Islariba. Na 1946, despues di protesta di Aruba esaki a kambia den 5 asiento pa Korsou, 3 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i Islariba.

Elekshon

Bou di e sistema elektoral kombiná aki e tuma lugá tres elekshon: 20 di desember 1937, 17 di november 1941 (elektorado di 3897 persona) i 5 november 1945 (elektorado di 6251 persona).[12][13]

E parlamento a wordu konstitui komo lo siguiente:

Miembro	Periodo parlamentario 1938-1942
	Repartishon	Nòmber	Partido	Remarke
Elegí	Curacao	Moises da Costa Gomez	CKP
		Ernesto Cecilio Martijn
		Adolphe Desertine
		J. Capriles	lijst Capriles-Rustige
		J. Rustige
		Willy Maal	lijst Jonckheer- Suarez-Maal
	Aruba	Jacobo Arends	Katholieke partij Aruba
		Jean M. de Cuba
	Bonaire	John de Jongh	CKP
	Bovenwinden	W.R. Plantz
Benoemd	Curacao	John Sprockel*		benoemd statenvoorzitter
		Isaac Capriles
		Salomon Alfred Senior
		Carel Nicolaas („Cai") Winkel*
		Ph. Bichon van IJsselmonde*		na 1940 remplasa pa F. Vromans.

• ) oudlid Koloniale Raad

Fuente, nota i/òf referensia

Category:Karibe Hulandes

---

E articulo aki ta uza ortografia di Papiamento. Lo aprecia si por mantene e articulo aki na estilo di Papiamento.

Caribiana/Sandbox
Imagen desea: Caribiana/Sandbox/Kladblok

Anouk Balentina (☆n. 1 di december 1979 na Aruba) ta un hurista, activista di derecho humano i ambientalista Arubano.

Bida

Anouk Balentina a nase i lanta den bario di Parkietenbos.

Desde un edad hoben ela cuminsa sigui di cerca e desaroyonan rond di e dump di Parkietenbos. Na 2020 Balentina ta entama un caso sumario pa ordena pa para establecimento y testmento di e incinerator na Parkietenbos inmediatamente. Balentina hunto cu 80 otro, a protesta contra e concepto di e permiso di molester pa por opera e incinerator na Parkietenbos. Sinembargo gobierno a dicidi di otorga e permiso aki dia 23 di december 2020

---

https://kennisplatform.wikimedia.nl/artikelen/schrijven/hoe-vertaal-ik-een-artikel-uit-een-andere-taal-met-de-vertaaltool/ https://www.wikimedia.nl/wp-content/uploads/2021/06/Schrijven_voor_Wikipedia.pdf

• Template:Página Prinsipal Actual --> rubrika "Aktual"" riba pagina principal
• Template:Página Prinsipal Idioma dicho --> rebrika "Dicho"
• Template:Página Prinsipal Articulo destaca

---

E articulo aki ta uza ortografia di Papiamento. Lo aprecia si por mantene e articulo aki na estilo di Papiamento.

Dr. Horacio E. Oduber Hospital (HOH) ta un hospital general di tamaño mediano na Aruba. E ta situa nortwest di e capital Oranjestad, den e zona di Eagle unda antes tabata lokalisa Arend Petroleum Maatschappij. E hospital, cu ta hiba e nomber di e medico Arubiano, Horacio Oduber, a cuminsá funciona cu 187 cama fin di aña 1976. El a wordo oficialmente inaugura dia 5 di mart 1977 den presencia di Wilhelm de Gaay Fortman, minister di Asuntonan Antiano di Hulanda. Actualmente e hospital ta dispone di 320 cama y tin mas di 1000 persona emplea. E maneho ta den man di fundacion Stichting Ziekenverpleging Aruba.

HOH ta afilia na Dutch Caribbean Hospital Alliance (DCHA), un organisacion cooperativo di hospitalnan den Caribe Hulandes.

Historia

Horacio Eulogio Oduber (1862-1935) tabata e prome dokter Arubiano y tabatin su consultorio na cas den Wilhelminastraat. E dokter tabata wordo paga solamente cu mercancia y tabata haña cuminda pa su cabay. Hopi hende a muri pa motibu di infeccion, virus o malesa desconoci na e momentu ey. Segun un estimacion, na 1910 tabatin mas o ménos 8.000 habitante riba e isla. Mayoria di nan tabata trahadonan di cunucu ku tabatin menos recurso financiero. Como cu no tabatin un hospital na e momentu ey, e dokter tabata trata e pashentnan na su cas. E operacionnan necesario, incluyendo amputacionnan, tabata wordo ehecuta solamente dor di suministra hopi rum pa motibo di falta di anestesia.

Na 1920 e "San Pedro de Verona", a keda funda pa soeurnan catolico (Dominicanessen) na 1920.

Cas di dokter Horacio Oduber na Wilhelminastraat en frente di e kerki protestant (1907)

Entrada di San Pedro de Verona

Despues di apertura di e hospital nobo na 1977 a converti San Pedro hospital den un cas di cuido. Desde seramento di hospital di Lago na 1985 HOH a keda e unico hospital na Aruba pa un poblacion di alrededor 120.000 habitante.

Na september 2014 a inicia un proyecto di renovacion y expansion di e hospital, uno di e proyectonan di construccion mas grandi den historia di Aruba. E proyecto ta ensera lantamento di un edificio nobo di seis piso separa di e edificio existente di cinco piso. Esaki ta inclui un cas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio existente cu ta mehora privacidad y servicionan pa pashent den un ambiente moderno. Trabounan di e fase final di e proyecto a reanuda fin di 2023 despues cu un disputa entre partidonan a para e construccion na 2022.

Servicionan

Dr. Horacio E. Oduber Hospital ta conta cu 320 cama y mas di 1000 empleado cu ta atende mas di 16.000 pashent pa aña. E tin un plataforma pa helicopter pa ricibi pashent cu ta jega cu helicopter di polis o helicopter militar.

E hospital ta dispone di tur specialidad basico y algun super specialidad. E tin un departamento di emergencia (eerste hulp) cu ta trata mas o menos 55.000 pashent pa aña. Tin un centro di trauma nivel III disponibel, como tambe un departamento combina cu ta inclui cuido intensivo/cuido mediano/cuido coronario (curason) cu 12 cama, clinica di hemodialyse, tres departamento di psychiater, cinco sala di operacion, banco di sanger, clinica pa trata dolor, centro di oncologia pa tratamento durante dia (dagbehandeling), cuido di enfermo pa dia (dagverpleging), clinica pa trata herida, policlinica interno y externo, departamento pa parto, post di dokter di cas, departamento di fisioterapia y rehabilitacion, tres departamento pa investigacion di diagnostica, diferente laboratorio, botica di hospital, camber di caterisacion di curason, shete departamento pa cuido di enfermo, departamento di servicio pa maternidad, departamento pa mucha, camber di couveuse y diferente otro servicio facilitario.

Fuera di residente i turista local HOH tambe ta ricibi regularmente pashent for di hospital mas chikito den e region, manera for di Bonaire y Isla Riba. Ora cu no tin cama den cuido intensivo of couveuse ta manda pashent for di Corsou pa Aruba.

Galeria

• 
  Compleho di Horacio Oduber Hospital
• 
  Entrada principal di e hospital
• 
  Fachada di edificio B

---

Dr. Horacio E. Oduber Hospital (HOH) ta un hospital general di tamaño mediano na Aruba

E edificio di hospital ta situa na nordwest di e capital Oranjestad, unda cu antes tabata lokaliza Arend Petroleum Company na Eagle. E hospital aki di 187 cama ta recibi su prome uso na final di anja 1976. Dia 5 di maart 1977, a tuma luga e apertura oficial den presencia di e Ministro Hulandes De Gaay Fortman. Na september di 2014, a cuminsa cu e proyecto di expansion y renovacion di e hospital, uno di e proyecto di construccion mas grandi den historia di Aruba. Esaki ta inclui un kas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio. Esaki ta mehora privacidad y servicionan pa paciente den un ambiente moderno. Fase final di e proyecto aki lo sigui despues cu e problema entre parti a haci cu construccion a wordo para na 2022.

Horacio Oduber Hospital ta forma parti di Dutch Caribbean Hospital Alliance (DCHA) hunto cu otro hospitalnan den Caribe cu ta parti di Reino Hulandes. Aliansa y colaboracion ta inclui e laboratorio di pais di Curacao (ADC), streeklab Haarlem, University Medical Center Utrecht (UMCU), Erasmus Medical Center (EMC), Radboud University, Vrije Universiteit Amsterdam (VU), Maastricht University, Xavier University, Thomas Moore na Belgica y hospitalnan partner na Colombia.

Por lesa mas tocante e hospital na aña 2023 den e broshura di di 2da edicion yama NOS SEMPER T'EY.

---

E Konstitushon di Sint Maarten (na ingles: Constitution of Sint Maarten; hulandes: Staatsregeling van Curaçao) ta e areglo legal konstituyente di pais Sint Maarten, ku ta forma parti di Reino Hulandes. E ta e ley mas altu di Kòrsou i ta regla kon e pais ta organisá y ta wòrdu goberná. Eiden ta indiká e órganonan di gobernashon, nan tarea- i kompetensianan

Historia

E Regla di Estado di Sint Maarten a keda aprobá unánimamente pa e Konseho Insular dia 21 di yüli 2010.[1] 1]

E Regla di Estado di Sint Maarten a drenta na vigor dia 10 di òktober 2010, despues di e desmantelashon di Antillas Hulandes i e kreashon di e pais independiente Sint Maarten. E Regla di Estado ta subordona legalmente na e Constitucion di Reino Hulandes y e Statuut pa Reino Hulandes.

E konstitushon a drenta na vigor dia 10 di òktober 2010, ora ku Antias Hulandes a keda desmantelá.

Contenido =

E Regla di Estado di Sint Maarten tin e siguiente kapítulonan:

Tereno i unidat

• Derecho Fundamental
• Gobièrnu i e minister mandatario

E Estadonan

• Konseho Konsultivo, Korte General di Kontroles, Ombudsman i koleganan di konseho permanente
• Lejislashon i gobernashon
• Hustisia, Ministerio Públiko i Polis

Disposishonnan final Finalmente, e reglanan di estado ta kontené un kantidat di artíkulonan adishonal.

E contenido di Constitucion ta como lo sigiuente:

• Capitulo I - Derecho Fundamental
• Capitulo II - Gobierno
• Capitulo III - Parlamento
• Capitulo IV - Conseho di Consulta, Camara di Control General y colegio permanente di conseho
• Capitulo V - Legislacion y Gobernacion
• Capitulo VI - Husticia y poder hudicial
• Capitulo VII - Disposicion final

Category:Gobièrnu Category:Sint Maarten

Mira tambe

• Antias Hulandes
• Disolushon di Antias Hulandes

---

zie encyclopedia NA/CUR Raad van State di Reino Hulandes (papiamento: Conseho di Estado) ta un di e entidadnan consultativo mas halto den Reino Hulandes. , ancra den C di

The Council of State (Template:Lang-nl) is a constitutionally established advisory body in the Netherlands to the government and States General that officially consists of members of the royal family and Crown-appointed members generally having political, commercial, diplomatic or military experience. It was founded in 1531, making it one of the world's oldest still-functioning state organisations.

[[:Category:]]

---

E artíkulo aki ta skirbí na papiamentu. Lo ta apresiá si por mantené e artíkulo aki na estilo di papiamentu.

Category:Hende Category:Antias Hulandes

---

Suggesties Gender Gap Challenge (nl.wiki): Esmee Winkel (11/1)- Philomena Wong - Grace Bareno? - Rina Penso - Deborah Jack (en.wiki)

---

Aanmaken:

•  Kòrsou : Medardo de Marchena - Manuel Fray - Joseph Sickman Corsen - shon Win Hoyer - Jan Gerard Palm - Yandi Paula - Mongui Maduro - Gibi Basilio - Jose Capricorne - Plaza hotel curacao (en.wiki) - Chin Behilia - Rene Römer - Paul Comenencia
•  Aruba : Lista di gezaghebber di Aruba (nl.wiki) - Chiara Petrocchi (taekwondo) - Kanisha Sluis (en.wiki) - Akisha Albert (en.wiki) -
• General: Etnografia - Seramika - Leonel Messi (ht.wiki) - gobiernu - politiko - konstitushon - estado - pais? - Madurodam
• nl.wiki: Nederlands Caribisch Soortenregister (Dutch Caribbean Species Register) - Casearua tremula (Palu di Boneiru of Kenepa spirito)
• no.wik: Shete Boka nasjonalpark -
• en.wiki: Bandariba

Verbeteren/aanvullen:

• Coca-Cola - Skandinavia - Rastafari - Guera Friu - Yuana - Jazz - One Piece - Nydia Ecury - Boven Bolivia / Plantage Bolivia (bnn/vara joop) - Guillfred Besaril (https://24ora.com/geoffrey-wever-gobierno-a-tuma-e-paso-corecto-den-caso-di-guillfred-besaril/)

Curaçao

1. December 1, 1796: Johann Lauffer overthrows Jan Jacob Beaujon as governor.

---

Historia di ATA

Den decada 20, economia di Aruba tabata conta cu un pilar economico dependiente di Refineria Lago. Despues di Guera Mundial II, despues cu turismo y biahe a cuminsa bira mas popular, a cuminsa mira e posibilidad pa explora e sector di turismo na Aruba. Cu establecimento di Aruba Tourist Commission, consistiendo di diferente comerciante local, a percura pa un plan pa expansion di infrastructura pa por acomoda e necesidad di e bishitante. Den cara di adversidad, Aruba a cambia su enfoke pa turismo, resultando den desaroyonan y proyectonan importante.

Na aña 1953 Aruba Tourist Commission a cambia di maneho y a sigui bou di nomber di Aruba Tourism Bureau. Aki ta caminda cu a conoce gran baluartenan den historia di e industria di turismo caminda cu Aruba por a conta cu un sector turistico evoluciona, caminda a percura pa reforsa economia local y fomenta intercambio cultural. Aruba Tourism Bureau a conta cu un temporada entre aña 1953 te cu 1985, danki na maneho di directornan Michael Kuiperi, sigui pa Odulio Bertrando ‘Beti’ Arends y finalmente Roderick ‘Rory’ Arends. Na aña 1985, Aruba Tourism Bureau a hiba un transformacion y a bira Aruba Tourism Authority, bou di guia di Remigio Wever, Jan van Nes y Myrna Jansen-Feliciano, kendenan a percura pa un maneho di turismo duradero durante temporada stabiel y durante temporada di desafio.

• Ronella Croes, CEO di ATA desde 2010?

---

• en:Wikipedia:Administrators' reading list
• https://nl.wikibooks.org/wiki/Handboek_MediaWiki
• https://translatewiki.net

E artikulo aki ta un komienso. Bo ta wordu invita pa klik riba editá fuente pa añadi konosementu na e artikulo aki.

---

Hooiberg

Na 1988 a embeyece Hooiberg pa convirtie esaki den un atraccion turistico: a renoba e trapi cu ta inclui 4 plataformanan na diferente nivel, por ehempel na 70 m i 110 m di haltura, pa descansa i saca potret, i a instala 50 luga di parkeo. De regering heeft plannen om de Hooiberg aantrekkelijk te gaan maken en tot toeristenplek te ontwikkelen. Tijdens zyn recente bezoek is minister drs Jan de Koning ermee akkoord gegaan met goedkeuring van een bedrag van 305 duizend florin om dit project te kunnen uitvoeren. De Hooiberg zal een geheel nieuwe trap krijgen met handsteun en een plek om uit te rusten. Beneden komt een parkeerplaats voor ongeveer vijftig auto's, en een platform in de vorm van een klein park met lokalen voor de verkoop van frisdrank, eten en souvenirs. Op de trap op zeventig meter hoogte, komt een terras waar men kan uitrusten en door middel van een telescoop over Aruba kan kijken. Een tweede terras met telescoop volgt op 110 meter hoogte. Er volgen hierna nog twee terrassen voordat men het hoogste punt van de Hooiberg heeft bereikt. Het Hooiberg-project dossier is bijna klaar en verwacht wórdt, dat werkzaamheden aan de trap medio november dit jaar zullen beginnen. Het Hooibergproject is afkomstig van Planafdeling Bouwkunde architecten bureau, van Publieke Werken. Na 2022 a anunsia un proyecto pa renova e facilidadnan existente, embeyece e atraccion i agrega un mirador riba e top di e sero.

Na aña 2022 Ministro di Turismo Dangui Oduber a anuncia un projecto pa embeyesamento di Hooiberg.[1] Aruba Tourism Authority (ATA) y Tourism Product Enhancement Fond[sic] (TPEF) lo funda e projecto. E prome fase lo wordo funda pa TPEF y ta incera e renobacion di e trapinan y hutnan riba Hooiberg. ATA lo funda e segundo fase di e project caminda un punto di observacion lo ser construi na e punto mas halto di e sero dunando bishitantenan un bista di 360-grado di Aruba. Artistanan local lo provee un toque artistico cu obra di arte di mosaico.

---

Jay Bryant Haviser (21 di november 1955 na ... ) ta un arkeologo merikano.

NAME: Jay Bryant HAVISER Jr. BIRTHPLACE: Bartow, Florida, U.S.A. BIRTHDATE: November 21, 1955 MARITAL STATUS Re-married Nov. 27, 2008, to Ilene J. Rosalina (Curaçao) CHILDREN 2 children 2 step-children (all born on Curaçao) RESIDENCE: Opal Road #1, Pelican, St. Maarten, Dutch Caribbean.

tel.1721-544-4154 / cell 1721-524-1155

OFFICE: SIMARC Archaeological Center, A.T. Illidge Road #117, Madame Estate, St.Maarten, Netherlands Caribbean tel./fax. 1-721-542-0201 E-mail: jhaviser@hotmail.com DUAL NATIONALITY: Netherlands / U.S.A.

Awards 1996 Cola Debrot Prize for Science (Curaçao/Netherlands Antilles) 2008 Ridder in de Order van Oranje-Nassau (Knighthood), decoration from Her Majesty Queen Beatrix of the Netherlands 2008 Lifetime Environmental Achievement Award (St. Maarten) IslandVision Fd 2009 Culture Time Person of the Year Award for 2008 (St. Maarten), PJD2 Radio 2013 Paul Harris Fellow Award, Rotary International, Mid-Isle Chapter St. Maarten

---

Madurodam is een Nederlandse miniatuurstad in Den Haag op een schaal van 1 op 25, geopend op 2 juli 1952 aan het George Maduroplein. Dit toeristische attractiepark trekt jaarlijks circa 600.000 betalende bezoekers. Het park beslaat een totaaloppervlak van 62.630 m². De gebouwde stad zelf meet 17.630 m². De miniatuurstad heeft veelal als inspiratie gediend voor de bouw van diverse attractieparken wereldwijd zoals Legoland Billund en het Disneyland Park in Anaheim.

Het is genoemd naar George Maduro, een Curaçaose student die zich tijdens de meidagen van 1940 als cavalerieofficier onderscheidde in de slag om de residentie, en in februari 1945 in concentratiekamp Dachau overleed; zijn ouders schonken het beginkapitaal voor het project, dat door de familie Maduro wordt beschouwd als monument voor hun enige zoon.

---

Aloe

Aloe na Aruba, Bonaire y Sentebibu na Corsou y Boneiru.

Islanan ABC

Sintebibu heeft dikke, vlezige bladeren, sappig en veel slijn bevattend. Aloe werd op Aruba en Bonaire aangeplant in verband met betekenis in de farmaceutische industrie. Aloe werd in 1836 door gezaghebber Baron van Rader op Curacao als gouvernementscultuur geintroduceerd. De plant is uitgesproken kalkminnend. De jonge uitlopers (siboys, semina) worden in de droge tijd uitgezet. Na 2-3 jaar kan men de dikke bladeren afsnijden en laten staan in lekbakken plaatsen waarna het sap in koperen ketels wordt ingedampt en verhard tot aloehars. De hars uit Aruba en Bonaire werd voornamelijk naar de Verenigde Staten uitgevoerd.

De aloeplant wordt al sinds midden 1800 op Aruba verbouwd. Het klimaat en de droge grond lenen zich bij uitstek voor de aloeteelt. De plant doet het hier heel goed: de Arubaanse aloe heeft een aloenegehalte van 22 %, terwijl het gehalte van de aloe in de rest van de wereld ten hoogste 15% bevat. De grootste bloei van de aloe-cultuur maakte Aruba door onder gezaghebber Jan Helenus Ferguson (1866-1871). De weg door de aloevelden vanuit de stad werd dan ook naar hem genoemd. In de 19e eeuw werd ook een aloeplantage aangelegd in Socotoro; Socotoro is vermoedelijk vernoemd naar het eiland Sokotra of Socotora, destijds een Brits eiland in de Indische Oceaan voor de kust van Yemen. Dat eiland ligt op dezelfde lengtegraad als Aruba en daar wordt ook aloe verbouwd. De legende wil dat Alexander de Grote op aanraden van Aristoteles dit eiland veroverde voor de aloe die hij gebruikte om de wonden van zijn soldaten te genezen. Op de aloeplantage Mon Plaisir van de Fransman Louis Bazin verrees begin 1900 een voor die tijd moderne stoomkookinrichting. Aruba was in de 19e eeuw de grootste leverancier van aloehars, die voornamelijk werd gebruikt voor de productie van laxerende middelen. De aloehars werd naar het buitenland geexporteerd, voor het merendeel naar New York, maar ook naar Hamburg en naar Londen. De hars uit de Antillen (destijds `Curacaose` genoemd) was een van de beste ter wereld en duurder dan de andere soorten op de markt. Het aandeel van Aruba in de `Curacaose` export was ruim 90%. In de economie van de tijd voor de komst van de olie-industrie betekende de aloe een redelijke bron van inkomsten, vooral voor de kleine cunucero. In tijden van werkeloosheid (de droge tijd) was de aloteelt een goede bron van bestaan. Begin 1900 werd het eerste wetenschappelijk onderzoek op de aloeplant verricht. Daarbij werd de genezende werking van aloe op verbranding door zonnestraling en andere brandwonden onomstotelijk bevestigd. Door de komst van de olie-industrie veranderde er veel op de arbeidsmarkt op Aruba en raakte de aloeteelt wat op de achtergrond. Pas na de Tweede Wereldoorlog werd de aloecultuur weer hervat. In 1949 richtte Casey Eman de eerste aloefabriek van Aruba op, onder de naam Aruba Aloe Products Company. Destijds werden de aloesappen plaatselijk bewerkt tot aloene en verscheept naar de Verenigde Staten. De productie van Arubaanse aloe bedroeg in 1951 ongeveer 15.000 pond oftewel 30% van de totale wereldopbrengst. Na het indampen van het harssap in open koperen potten van ca. 200 liter was het aloe-product klaar voor export voor vooral de geneeskundige en cosmetische industrie in USA en Europa. Aloe-industrie op Aruba was toentertijd een vuil en zwaar lichamelijk werk met een schraal loon voor haar seizoen-arbeiders. Aruba werd een van de grootste aloeproducenten van de wereld wegens de goede kwaliteit aloe.

Conoci na Aruba tabata e plantage di aloe di Mon Plaisir y Sividivi.

aloë-cultuur, die op Bonaire en Aruba veel voorkomt, maar waarvan op het eiland Curacao maar twee aanplantingen op eenigszins ruime schaal bestaan).

Rond 1850 werden er enkele aloe plantages op Aruba gesticht die tot 1868 door het gouvernement geexploiteerd werden. Hierna kwam de aloeteelt in particuliere handen.

Uzo

Ta come of bebe e blanco di aloe pa problema di artritis, diabetes, tosamento y ulcera na stoma. Tambe por hunta e blanco riba curpa y cuero pa kita dolor of trata un herida of kemadura. Tambe sa laba cabey cune. Algun gota di e zeta geel of juice di aloe mescla cu awa ta bon pa un purgashi di e curpa. Pa problema di cuero, manera carpata, of di digestion di animalnan domestico tambe ta uza e likido di aloe. Bij het beschilderen van buitenmuren worden gesneden aleobladeren in de waterverf gedaan.

Fuente, nota i/òf referensia

---

Francesco Corallo (Catania, Italië, 1960), ookwel bekend als “King of the Slots”, is een Italiaans-Nederlands zakenman en casino-eigenaar op het Caribische eiland St.-Maarten.

Levensloop

Corallo bezit diverse casino's, waaronder drie in Sint-Maarten en daarnaast ook in Santo Domingo en Panama. Voorheen bezat hij ook een gokgelegenheid in Curaçao, maar daar verloor hij zijn licentie nadat zijn naam boven kwam drijven in de praktijken rondom Gerrit Schotte. Het onderzoek hiernaar kwam aan het rollen na een verzoek om referenties door Schotte aan de Italiaanse regering voor de aanstelling van Corallo in een hoge positie bij een financiële instelling op de Antillen.

Toen Corallo in 2011 gearresteerd werd door de Italiaanse financiële politie (Guardia di Financa), beriep hij zich op diplomatieke immuniteit omdat hij een diplomaat van Dominica zou zijn. Hij bezat namelijk een Dominicaans diplomatiek paspoort dat hij illegaal gekocht had, juist om aan arrestatie in Italië te voorkomen. De Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken ging niet mee in zijn claim: hij verklaarde dat diplomatieke immuniteit in het gastland (hier: Italië) niet van toepassing is voor iemand die betrokken is in belangrijke economische activiteiten.

Eind 2016 werd Corallo op St.-Maarten gearresteerd op verdenking van belastingontduiking, witwasserij, verduistering en lidmaatschap van een internationale criminele organisatie. In afwachting van uitzetting werd hij maandenlang in een Philipsburgse politiebureau in verzekerde bewaring gesteld. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens bepaalde later dat de omstandigheden rond de bewaring van Corallo in St.-Maarten inhumaan waren, maar oordeelde ook dat de bewaring zelf niet onrechtmatig leek. In augustus 2017 werd Corallo na een juridische strijd door Sint-Maarten uitgeleverd aan Italië. Eenmaal aangekomen in Italië werd hij vrijgelaten en een klein jaar later, in juli 2018, keerde hij weer terug naar Sint-Maarten.

In 2016 werd door de aanklager in Rome aan zijn collega's in St.-Maarten gevraagd drie boten van Corallo in beslag te nemen en te verkopen met als doel 215,4 miljoen euro aan onrechtmatige winsten van de zakenman terug te vorderen. Na een juridische strijd waarin Corallo tegen de verkoop van zijn boten streed, gaf een Philisburgse rechtbank in 2019 definitief haar fiat voor de verkoop.

Persoonlijk

Francesco Corallo heeft een vertroebelde relatie met zijn vader, Gaetane Corallo. Het is echter onbekend wat voor rol de vader speelt in zijn zoons leven: in 2010 werd door de rechtbank van Rome gesteld dat hun relatie verbroken is en er geen zakelijk verband tussen de twee bestaat. Later werd door de civiele rechtbank van Rome een bevel uitgevaardigd waarin het Italiaanse Ministerie van Binnenlandse Zaken opgedragen werd elke verwijzing van Corallo en zijn broer met hun vader te verwijderen van de website. In 2016 beschuldigde de vader Francesco weer van geldvervreemding, een voorval dat zo'n dertig jaar eerder plaatsgevonden zou hebben. Hier is echter nooit bewijs voor gevonden en Corallo overwoog meerdere smaadzaken tegen zijn vader aan te spannen.

Referenties

Category:Hende Category:Korsou